معاون آب و آبفای وزير نيرو گفت: جمهوری اسلامی ایران به سهم خود از مشاركت و همكاری شركت‌ها، سازمان‌های بین‌المللی و طرف سوم در تعیین نیاز محیط زیستی تالاب‌های بین المللی هامون به عنوان پیكره بزگ آبی، شناسایی دلایل خشكی و ارائه و اجرای روشهای احیای آنها استقبال می‌کند.
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی همراز، محمد جوانبخت امروز دوشنبه در آیین نخستین كنفرانس بین‌المللی محیط زیست تالاب‌های بین‌المللی هامون گفت: این كنفرانس با هدف بررسی عوامل ایجاد بحران محیط زیستی در تالاب‌های بین‌المللی هامون و منطقه سیستان در حال برگزاری است.
وی افزود: منطقه سیستان و هامون‌ها به لحاظ طبیعت جغرافیایی خود در دلتای رودخانه هیرمند قرار گرفته و همواره و از گذشته تاكنون حیات، معیشت، اقتصاد و حتی فرهنگ مردم دو سوی مرز به جریان آب رودخانه هیرمند و سایر رودخانه‌های منتهی به هامون‌ها همچون فراه رود و خاش رود وابسته بوده است.
معاون آب و آبفا وزیر نیرو اظهار کرد: باور عمومی بر این است كه محیط زیست و تبعات حاصل از تخریب محیطزیست مرز نمی‌شناسد و باید در چارچوب مسئولیت بین‌المللی دولت‌ها به موضوع حفاظت از محیط زیست پرداخته شود. قطع یا كاهش جریان طبیعی رودخانه‌های منتهی به هامون‌ها و خشك شدن آنها، تبعات منفی زیست محیطی، كاهش سطح سلامت ناشی از تشدید طوفان‌های گرد و خاك و انواع مشكلات اقتصادی-اجتماعی را برای ساكنان این منطقه در دو سوی مرز به بار خواهد آورد.
وی یادآور شد: خشكی هامون‌ها همانقدركه منطقه سیستان در ایران را تهدید می‌كند، منطقه نیمروز و ولایت هلمند را نیز در آن سوی مرز رنج می‌دهد و طوفان‌های گردوخاك برخاسته از تالاب‌های خشكیده در ایران، تحت شرایط جوی طبیعی منطقه، به آسمان افغانستان گسیل شده و ساكنین ولایت‌های مرزی افغانستان را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
جوانبخت در همین راستا افزود: اتصال هیدرولیكی هامون‌ها به گونه‌ای است كه هامون‌های پوزك در افغانستان، صابوری در ایران و افغانستان و هیرمند در ایران همچون پیكره آبی یكپارچه عمل می‌كنند. هرگونه اختلال در عملكرد سامانه‌های تامین آب این هامون‌ها كه وامدار رژیم سیلابی رودخانه‌های منتهی به آن، به ویژه رودخانه هیرمند است به تخریب زیست بوم این پیكره‌های آبی می‌انجامد.
معاون وزیر نیرو در ادامه سخنان خود ضمن ابراز تاسف از اینکه بر اساس مطالعات پرشمار و دقیق كارشناسی ردپای آسیب‌های جدی به تنوع زیستی هامون‌ها وجود دارد، ابراز داشت: امروز دیگر جانوران آبی و آبزیان منطقه كمیاب و یا منقرض شده‌اند؛ براساس سرشماری، در گذشته یك میلیون پرنده مهاجر وارد منطقه می‌شدند، هم اكنون این میزان به چند هزار پرنده كاهش یافته است.
جوانبخت تاکید کرد: با افزایش دانش و تجربه بشری و نیز ملاحظه تبعات منفی عدم توجه به تالاب‌ها، در حال حاضر موضوع حفاظت تالاب‌ها و تأمین آب و نیاز زیست محیطی آنها هم در سطوح ملی و هم در سطح بین‌المللی در دستور كار دولت‌ها و سازمان‌های بین‌المللی قرار گرفته و قوانین و مقررات ویژه‌ای برای این منظور تدوین و عملیاتی شده است.
وی تصریح کرد: به عنوان مثال، در جمهوری اسلامی ایران در قالب قوانین و آئین نامه‌های مشخص، وزارت نیرو و سازمان حفاظت محیط زیست موظف به انجام اقدامات خاص برای این منظور هستند. تأمین آب و نیاز زیست محیطی رودخانه‌ها و تالاب‌ها، بعد از تأمین آب شرب در اولویت قرار دارد و این موضوع هم در مرحله تخصیص آب مورد توجه قرار می‌گیرد و هم در اجرا و بهره‌برداری. بر همین اساس، برای حفاظت تالاب‌های مهم كشورمان همچون شادگان و هورالعظیم، از رودخانه‌ها و سدها، آب رهاسازی می‌شود و به همین دلیل این تالاب‌ها امروزه شرایط بهتری دارند. به نظر می رسد در تالاب‌های بین‌المللی و بین كشورها نیز باید چنین دستورالعمل‌ها و توافقاتی تنظیم شده و نسبت به حفظ حیات تالاب‌ها حساس بود و اقدامات مؤثری را معمول داشت.
معاون وزیر نیرو اضافه کرد: بررسی سوابق معاهده 1351 رودخانه هیرمند نشان می‌دهد كه حفاظت از تالاب‌های هامون و تامین حقابه زیست محیطی در مطالعات مربوطه و نهایتا در قرارداد موجود مدنظر نبوده و لذا ضروری است برای حفاظت از تالاب‌های بین‌المللی هامون با بررسی تجارب موارد مشابه در دنیا و مطالعه كلیه رودخانه‌هایی كه آب این هامون‌های بین‌المللی را تأمین می‌کنند، اقدامات لازم برای رسیدن به توافقات مناسب برای حفاظت از تالاب‌ها صورت گیرد.
وی ادامه داد: بدیهی است تأمین حیات و حفاظت هامون‌ها اولاً به منزله عدم توجه به توسعه بالادست و رهاسازی همه آب‌ها به تالاب‌ها نیست، ثانیا احیاء و حفاظت تالاب‌ها عامل احیاء اكوسیستم منطقه و توسعه اقتصادی مناطق مجاور آنها، یعنی بهبود زندگی و معیشت مردم منطقه نیز خواهد شد.
جوانبخت افزود: برای این منظور باید آسیب‌شناسی صحیح و واقع بینانه در مورد عوامل اصلی خشك شدن تالاب‌ها شامل عوامل طبیعی و اقلیمی كه قرنها وجود داشته و همچنین اقدامات انجام شده در سال‌های اخیر به صورت كاملا كارشناسی و علمی انجام شود.
وی یادآور شد: آنچه ما در این سال‌های اخیر مشاهده كردیم، نقش منفی و قابل توجه سد كمال خان در انحراف جریان طبیعی رودخانه هیرمند و سیلاب از مسیر طبیعی بوده است. بررسی‌های انجام شده نشان می‌دهد كه اگر اجزای این سد كاملا با هدف تنظیم و مدیریت جریان سیلابی تعریف و اجرایی می‌شد، می‌توانست ضمن توسعه پایین دست موجب حفظ اكوسیستم منطقه و كاهش خسارات سیلاب به پایین دست نیز شود.
معاون آب و آبفای وزیر نیرو گفت: از چنین مجامع و كنفرانس‌های علمی انتظار می‌رود با هدف تامین منافع مشترك دو كشور و با استفاده از تجارب بین‌المللی، راهكارهای مناسب همكاری و تعاملات دو جانبه ارائه و زمینه‌های اجرایی آن تعریف شود. زیرا همكاری در رودخانه‌ها و تالاب‌های مرزی یك گزینه و انتخاب در بین چند راهكار نیست، بلكه تنها راه موجود است، چرا كه به علت جبر جغرافیایی و تاریخی نمی‌توان همسایگان خود را تغییر داد.
به گفته وی، ساكنان منطقه سیستان در ایران و افغانستان دارای تاریخ، جغرافیا و فرهنگ مشتركی هستند كه همواره دو عنصر هیرمند و هامون‌ها در آن نقش آفرینی برجسته‌ای داشته‌اند. برای حفظ این میراث مشترك، توسعه همكاری‌های آبی و ارتقاء سطح معیشتی مردم منطقه باید توأم با حفظ محیط زیست دنبال شود و تحقق این امر مستلزم توجه به این واقعیت است كه محیط زیست مرز نمی شناسد .
جوانبخت افزود: در این راستا، انتظار می‌رود پیشنهادات و راهكارهای فنی برای اصلاح وضعیت موجود بررسی و با در نظر گرفتن ملاحظات دو طرف به مقامات دو كشور ارائه شود. باتوجه به سطح خوب روابط دو كشور و وابستگی و درهم تنیدگی مسائل فی‌مابین، امیدواریم كه همكاری و تعامل لازم را شاهد باشیم. فرصت را مغتنم شمرده و اعلام می‌دارم جمهوری اسلامی ایران به سهم خود از مشاركت و همكاری شركت‌ها، سازمان‌های بین‌المللی و طرف سوم در تعیین نیاز محیط زیستی این پیكره بزرگ آبی، شناسایی دلایل خشكی و ارائه و اجرای روشهای احیای تالاب‌های بین المللی هامون استقبال می‌کند.
وی خاطرنشان کرد: امید آن دارم دستاوردهای علمی و عملیاتی حاصل از این كنفرانس گامی باشد در جهت پایداری و تقویت هرچه بیشتر روابط دو كشور و منجر به بهبود شرایط و وضعیت مناطق مرزی یعنی سیستان و نیمروز شود و باعنایت به اینكه موضوع حفاظت از هامون‌ها محدود به شرایط خاص سال جاری نیست، توصیه می‌كنم این كنفرانس به صورت سالانه برگزار شده و فضایی را برای آشنایی بیشتر مردم، متخصصین و مدیران برای تبادل تجربیات و همكاری‌های ملی و دوجانبه با ملت و كشور افغانستان و نیز در سطح بین المللی ایجاد کند؛ بی‌تردید تداوم همكاری‌های علمی متخصصین به تقویت روابط دوستانه دو كشور و توسعه پایدار منطقه منجر خواهد شد./انتهای پیام