اداره شهرها همواره نیازمند داشتن برنامه است و اداره بی برنامه کلان شهری مانند اصفهان که شهره جهانی آن از این دیار، جهان شهری به بزرگی یک تمدن و به زیبایی یک شهر موزه ساخته است، حتی برای یک روز هم قابل تصور نیست.
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی همراز، شهروندانی هوشیار که کوچکترین فعالیت مدیریتی مدیران را زیر ذره بین نظارت خود بررسی و واکاوی می کنند، زمینه ساخت شهری بلند آوازه به نام اصفهان را فراهم ساخته اند و در چهارسال گذشته نوع مدیریت در کلانشهر اصفهان نشان داد اگر بین ارائه خدمت و ادعای خدمت فاصله وجود داشته باشد، مردم خیلی زود آن را می فهمند و نسبت به آن واکنش نشان خواهند داد .
از این رو با آقای اکبر صادقی، یکی از مدیران در حوزه برنامه ریزی و بودجه و مدیریت نیروی انسانی که حالا تلاش دارد تا یکی از 13 برگزیده اصفهانی ها برای نشستن روی صندلی های سبز شورای اسلامی شهر اصفهان باشد، گفت و گویی داشتیم که مشروح آن را در زیر مرور می کنید، صادقی 16 سال سابقه مدیریت طرح و برنامه و بودجه دانشگاه اصفهان را دارد و مدت 8 سال نیز دبیر کیمته های طرح، برنامه و بودجه دانشگاه های منطقه مرکزی و 6 کشور، سرپرستی معاونت اداری مالی دانشگاه آزاد اسلامی واحد فلاورجان، نماینده معاون اداری مالی وزیر علوم در امور برنامه و بودجه و مشاور دانشگاه ها و همچنین عضو شورای اندیشه ورز و صیانت از بیت المال دیوان محاسبات استان اصفهان بوده است.
اصفهان همواره به عنوان شهری خاص و ویژه شناخته می شود، دوست داریم بدانیم آقای صادقی که قصد دارند به پارلمان شهر اصفهان ورود کند، چه نگاهی نسبت به این کلانشهر تاریخی دارند؟
خب در یک کلام می توان گفت اصفهان شهر گنبد های فیروزه ای و پایتخت فرهنگ و تمدن اسلامی است که از دیرباز مهد دانش و تمدن و حکمت و خاستگاه صنایع دستی کشور بوده و هست. اصفهان همواره جایگاه علمی، اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و جغرافیایی ویژه و حائز اهمیتی در بُعد ملی و فرا ملی دارد.
در کل می توان گفت شهر اصفهان یکی از زیباترین و تاریخی ترین شهرهای کشور به شمار می آید و به همین دلیل نیز یونسکو این شهر را در زمره هفت شهر تاریخی جهان ثبت کرده است.
این شهر با برخورداری بیش از 2 میلیون نفر جمعیت به عنوان سومین کلان شهر کشور در قلب ایران واقع شده و به دلیل معماری اصیل و بناهای تاریخی منحصر به فرد موجود در آن و ظرفیت بالای گردشگری و صنایع دستی در فرهنگ عامه، اصفهان نصف جهان نام گرفته است.
چنین شهری با این مشخصات برای سرپا ماندن نیازمند یک درآمد پایدار است، شما به عنوان کارشناس برنامه و بودجه آیا برنامه ای برای دستیابی به این موضوع دارید؟
بله، متاسفانه فقدان نگرش جامع به منابع درآمدی شهرداری ها در قالب نظام کلان اقتصادی کشور، تغییرات و مداخلات موردی و اجرای سیاست خوداتکایی و خودکفایی شهرداری ها باعث شده بخش درآمدی شهرداری ها در وضعیت ناپایدار قرار گیرد، محدود شدن عرصه های قانونی و معقول کسب درآمد شهرداری، منجر به وابستگی شدید بخش درآمدی شهرداری ها به ساخت و سازهای شهری و فروش تراکم مازاد شده است.
به طوری که در ادامه این وضعیت آثار و تبعات نامطلوب و هزینه های اجتماعی، فرهنگی و زیرساختی را برای مدیریت شهری ایجاد خواهد کرد.
لذا باید گفت با این وضعیت، شهرداری ها مجبور هستند از اهرم های خلاف قانون برای کسب درآمد استفاده کنند و با این کار شهر و معماری آن به طور جدی آسیب دیده و در آینده نیز می بیند. از این رو با نگاهی به درآمدهای شهرداری ها می بینیم که فقط درآمدهای ناشی از عوارض عمومی پایدار است، ولی سایر درآمدها از شاخص پایداری و استمرار برخوردار نیستند.
چنانچه ممکن است مصادیق این موضوع را در وضعیت کنونی شهرداری اصفهان توضیح دهید
خب باید گفت بر اساس تفکیک درآمدی سال 1400 شهرداری اصفهان، تقریبا 45 درصد درآمد از محل صدور پروانه های ساختمانی مسکونی و غیر مسکونی، عوارض تفکیک اراضی است، 40 درصد نیز از محل درآمدهای سیاستی (وام و اوراق مشارکت و فروش)، حدود 6 درصد نیز از محل درآمدهای حاصل از سرمایه گذاری و مشارکت و حدود 9 درصد نیز از محل درآمدها متمرکز و پایدار پیش بینی شده است، اما از آنجا که هنوز عملکرد مالی از میزان تحقق درآمد پایدار شهرداری اصفهان در سال 1399 در دسترس نیست، 9 درصد پیش بینی شده برای سال 1400 نیز قابل تامل است. البته با توجه به ظرفیت های بسیار زیاد کلان شهر اصفهان، ضروری است مدیریت شهری اصفهان تدابیری اتخاذ کند تا اصفهان به سمت توسعه و ایجاد منابع پایدار حرکت نماید، به طوری که درصد درآمد های پایدار در پایان برنامه ششم شهرداری، به حداقل 2 برابر ابتدای برنامه برسد، بی شک توسعه و پایداری شهر منوط به وجود منابع درآمدی پایدار است که باید به طور جدی مورد توجه مدیریت شهری قرار گیرد.
یکی از شاخصه های مدیریت در شهرهای بزرگ، وجود شفافیت در مدیریت شهری آن است، به طوری که برخی از آن نوع مدیریت به عنوان شهرداری های شیشه ای یاد کرده اند، شما شفافیت را برای مدیریت شهری چطور ارزیابی می کنید؟
شفاف سازی در شهرداری ها برای آشکار سازی مبنای تصمیمات و عملکرد به عنوان موثرترین ابزار مبارزه با فساد اداری به کار می رود. یعنی آزاد گذاشتن جریان اطلاعات و قابل دسترس بودن آن برای همه کسانی که با تصمیم ها در ارتباط هستند. شفافیت نقش مسلم و مهمی در توسعه سرمایه اجتماعی دارد.
شهرداری ها نهادهای مهم اجتماعی در حاکمیت محسوب می شوند، زیرا عملکرد آن ها به صورت مستقیم در زندگی مردم تاثیر دارد، اگر شهرداری ها ناکارآمد باشند، زندگی روزمره مردم دچار اختلال خواهد شد، به همین دلیل جلوگیری از وقوع ناکارآمدی در شهرداری ها اهمیت بالایی دارد و می توان گفت از تبعات ایجاد شفافیت در مدیریت شهری، افزایش کارآیی، جلب اعتماد شهروندان، پاسخگویی مسئولان و کاهش رانت و فساد خواهد بود.
اصفهان همواره به عنوان شهری گردشگر پذیر شناخته شده و چند سال گذشته نیز به عنوان شهر صنایع دستی در یونسکو ثبت شد، برنامه اجرایی شما برای توسعه گردشگری و صنایع دستی در اصفهان چیست؟
ببینید، صنعت گردشگری یکی از بزرگترین منابع درآمدزایی در دنیا است و کشورهای مختلف حتی در همین منطقه خاورمیانه توانسته اند با سرمایه گذاری مناسب به لحاظ فرهنگی و اقتصادی بهره های بسیاری ببرند. به همین دلیل از گردشگری به عنوان عاملی کارآمد برای بازسازی و توسعه اقتصادی و اجتماعی خود استفاده می کنند.
اصفهان یک نمونه از استان هایی است که علاوه بر داشتن آثار تاریخی ارزشمند، مهد کهن آداب و آیین های فرهنگی ایران در جهان اسلام است. شهر اصفهان به عنوان نماینده هنر اصیل ایرانی و اسلامی در سطح کشور، دارای طیف وسیعی از هنرمندان و استادکاران صنایع دستی است که این صنایع دستی از نظر تنوع کیفیت و کمیت نه تنها در بین شهرهای ایران، بلکه در تمام جهان مقام اول را دارد.
گردشگری فرهنگی نیز یکی از مهم ترین شاخه های گردشگری است و صنایع دستی، نمونه بارزی از جاذبه های میراث فرهنگی محسوب می شود. نقش و اهمیت صنایع دستی اصفهان به عنوان هنری فاخر، صنعتی مستقل، بومی و اصیل با جنبه های قوی کاربری از لحاظ هنری، فرهنگی، اقتصادی ، اجتماعی بر همگان آشکار است. این در حالی است که صنایع دستی طی سالیان متمادی چه در دوره های رونق و شکوفائی و چه در دوره های رکود، هنگامی که با توسعه صنعت گردشگری که محور توسعه استان اصفهان است، همراه بوده ، سهم شایسته و در خور توجهی در اقتصاد شهر و کشور داشته است. همچنین ارتباط مستقیمی با رونق اقتصادی و ایجاد اشتغال پایدار دارد.
یکی از موارد مهم دیگری که برای اصفهانی ها اهمیت بالایی دارد، توازن خدمات در مناطق و به تعبیری محرومیت زدایی است، آیا در این خصوص برنامه ای دارید؟
تجربه شهرهای بزرگ و موفق در زمینه محرومیت زدایی، ثابت کرده است که رشد شهرها بدون توجه به هماهنگی اجتماعی و کالبدی و مسئله عدالت اجتماعی، نمی تواند سرانجام خوشی داشته باشد. تلاش در جهت ایجاد تعادل منطقه ای و همچنین توزیع متوازن خدمات شهری و بهره برداری در خور و پایدار از تمام امکانات انسانی و فضای موجود، از موضوعات بسیار مهمی در برنامه ریزی خدمات مدیریت شهری است. وجود نابرابرهای منطقه ای و عدم تعادل در توزیع خدمات و امکانات در شهر باعث عدم تعادل و شکاف بین مناطق همراه با گسترش حاشیه نشینی و افزایش تعداد شهرک ها و در نهایت منجر به شکل گیری نظام شهری ناکارآمد و از هم گسیختگی می شود.
از این رو دستیابی به توسعه عادلانه باید از آرمان های اساسی مدیریت شهری باشد، کما این که در اسناد بالادستی نیز به ضرورت کاهش نابرابرها و برقراری توازن منطقه ای تاکید شده است، اینک به منظور استفاده متوازن از امکانات شهر و توزیع عادلانه و رفع تبعیض ، مدیریت شهری اصفهان باید ارتقاء سطح مناطق کمتر برخوردار و تحقق پیشرفت و عدالت را در این مناطق جزء اولویت خود قرار دهد.
نمی شود از برنامه های شهری پرسید، بدون آن که به مسئله حمل و نقل و ترافیک بی توجه بود، از سوئی اصفهان از نظر ترافیک در حال نزدیک شدن به یکی از شهرهای پر ترافیک دنیا است که اگر برای آن چاره جویی نشود، به مشکل بر خواهیم خورد، آیا در این زمینه هم برنامه ای دارید؟
بله، دقیقا، اشاره درستی کردید. حمل و نقل مسافر و کالا امروزه در تمام دنیا از اهمیت بالایی برخوردار است و باید جابجایی آسان، ایمن ، راحت و اقتصادی از برنامه های جدی مدیران شهری باشد.
امروز نقش و جایگاه وسائل نقلیه عمومی و همگانی در رفع چالش های درون شهری غیر قابل انکار است و غاطبه کارشناسان اقتصادی و اجتماعی بر این واقعیت تاکید دارند که توسعه ناوگان حمل و نقل عمومی در سلامت جسمی و روانی جامعه تاثیر فراوانی دارد.
با کاهش وسائل نقلیه شخصی، ترافیک و آلودگی هوا کاهش می یابد و مسافران با امنیت ، راحتی و فراغ بال بیشتری به رفت و آمد می پردازند و در این صورت کیفیت زندگی شهری تغییر می کند.
البته ناگفته هم نماند که برای رسیدن به این موضوع به یک فرهنگ سازی و برنامه ریزی در مدیریت فرهنگی و اجتماعی و همچنین همکاری مردم با مسئولان و نهادهای اجرایی نیاز است.
از سویی چون اصفهان درگیر مسائل آلودگی هوا و زیست محیطی است، حل مشکل ترافیک مردم از جمله خواسته های اصلی و خواسته های جدی است که با توسعه درست فضای ناوگان حمل و نقل عمومی، امکان پذیر خواهد بود. اصلا بگذارید این موضوع را با بیان دو عدد شفاف تر بیان کنم، هر وسیله شخصی به ازای هر نفر 7 متر مربع از فضای شهر را اشغال می کند، اما اتوبوس یا وسائط نقلیه عمومی برای هر نفر 2.1 متر مربع فضا اشغال می کند. به همین دلیل تجهیز شهر به سیستم حمل و نقل عمومی پرظرفیت، ایمن، راحت و کارا باعث متحد شدن یک جامعه برای حل مشکلات ترافیکی و محیط زیستی می شود.
به موضوع آلودگی هوا در اصفهان اشاره کردید، آیا این موضوع به مدیریت شهری باز می گردد؟ اگر بازمی گردد چه برنامه هایی می تواند برای رفع آن موثر باشد؟
بله، اتفاقا ارتباط تنگاتنگ دارد، چرا که با گسترش شهر و شهرنشینی و به تبع آن افزایش جمعیت، محیط زیست شهری تا حدود زیادی تخریب شده است و به سبب همین تخریب ها، مشکلات زیست محیطی زیادی هم برای مردم به وجود آمده است که بیشتر جنبه کالبدی، عملکردی و ترافیکی دارد. به طور نمونه اکنون فضاهای پر جمعیت و پرتردد شهر اصفهان با آلودگی هایی از جمله آلودگی خاک، هوا، صدا، نور و منظر شهری روبرو است که اتفاقا در بسیاری موارد زندگی شهروندان را نیز با مشکل مواجه کرده است و باعث خدشه دار شدن ارائه خدمات پایدار شهری به شهروندان شده که زندگی آنان را نیز در بخش هایی به مخاطره انداخته است.
از نظر شما عمده مشکلات زیست محیطی اصفهان را در چند محور می توان تقسیم بندی کرد؟
فقدان سیستم جمع آوری و تصفیه فاضلاب شهری مناسب و در نتیجه وجود آلودگی های ناشی از پخش فاضلاب در محیط های شهری، ضعف و نواقص بهداشتی در نحوه جمع آوری و دفع زباله ، عدم وجود سیستم مطلوب تصفیه آب، خشکی زاینده رود ، مشکلات ناشی از ترافیک ، وجود آلودگی خاک و ... از عمده مشکلات زیست محیطی اصفهانی ها است.
اصفهان همواره از نظر معماری در کشور سرآمد بوده و این موضوع را می توان از بناهای به جا مانده از ادوار مختلف تاریخی دریافت، اما موضوعی که اکنون منظر شهری اصفهان را مخدوش کرده است، وضعیت معماری و شهرسازی است، در این زمینه چه نظری دارید؟
یکی از مواردی که اسلام به آن به طور مشخص و تخصصی پرداخته است، موضوع عمران وشهرسازی است. از این رو در عصر حاضر و در ایران اسلامی نیز باید برای تحقق تمدن بر پایه های جهان بینی اسلامی، همت ویژه ای گمارد.
یکی از شاخصه های مهم تمدن در اسلام، شهرسازی است و فضای شهر اسلامی باید متناسب با ارزش ها و فرهنگ شهروندان آن شهر باشد تا بستری شود برای تقویت ایمان و تقوای الهی.
اکنون که در راستای تحقق تمدن اسلامی پای در گام دوم انقلاب اسلامی گذاشته ایم، به نظر می رسد باید یک بازنگری در نظام شهرسازی صورت پذیرد. زیرا بیشترین تاثیرگذاری بر سبک زندگی متاثر از کالبد و فضای زیست محیطی است و دغدغه فعلی در عرصه شهر باید الگو سازی در حوزه شهرسازی باشد، به طوری که بتوان یک الگوی شهرسازی و اسلامی – ایرانی با رویکرد تمدن سازی داشته و پیاده سازی کنیم.
ادامه این گفت و گو در آینده ای نزدیک منتشر خواهد شد