بیش از ١٠٠ هکتار از اراضی جنگلی مازندران نوروز امسال در آتش سوخت رشیدی، قهرمان حریق زاگرس: اگر مردم نباشند، اصلا خاموش‌کردن آتش ممکن نیست.
بهار این‌بار نه با شاخه‌های سبز که با شعله‌های آتش سر رسید، اما مدافعان طبیعت این را نمی‌خواستند، برای همین خود را به آب و آتش زدند تا آتش را خاموش کنند. جنگل‌ها به‌ویژه در شمال کشور از روز نخست نوروز تا روز یازدهم در مقابله با آتش بودند.
عباس‌آباد نور البته زود مهار شد. جنگل‌های گیلان و مازندران در همان روزهای آغازین بهار در آتش گیر افتادند؛ ماسال و شاندرمن، سیاهکل، لاهیجان، رودبار، رشت، شفت، فومن، صومعه‌سرا، رودسر، لنگرود و رضوانشهر و املش و جنگل‌های دیگر و زمین‌های چای گلستان و گرگان و... یکی گفت کار گردشگران است که سهل‌انگاری کرده‌اند و دیگری گفت کار، کار زمین‌خواران و قاچاقچیان است که به هوای دزدیدن چوب و زمین جان جنگل‌ها را به آتش کشیده‌اند. مقصر هر کسی که بود، هر مسئولی که به وقت و دیروقت با وسیله و بی‌تجهیزات به جنگ آتش رفت، دوستداران جنگل‌ها را دید؛ نگهبانانی را که سوختن هیچ درخت زنده‌ای را تاب نمی‌آورند و با هر جرقه آتش به سوی جنگل‌ها می‌شتابند.
سه روز از بهار گذشته بود که سازمان هواشناسی هشدار داد و با دو اخطاریه مردم و مسئولان را از وقوع طوفان و وزش باد شدید بر حذر داشت. براساس اخطاریه‌ها، چهارم و پنجم فروردین طوفان در بعضی مناطق کشور ازجمله مناطق شمالی وزیدن می‌گرفت و احتمال آتش‌سوزی در جنگل‌ها به‌ویژه در استان‌های گیلان و مازندران به دلیل پیش‌بینی وزش باد گرم و افزایش دما پیش‌بینی می‌شد. همین هم اتفاق افتاد. به مسافران نوروزی که تعدادشان در شهرهای شمالی میلیونی بود از همان ابتدا توصیه شد که آتش‌شان را حتی اگر سیگاری روشن است، در مناطق جنگلی رها نکنند. هر چه بود، تندباد جز این‌که خساراتی به شهر و خانه‌های مردم وارد کرد، آتش‌سوزی بزرگی در جنگل‌های گیلان، مازندران و گلستان پدید آورد. آتش روزها در نقاط مختلف این استان‌ها خاموش و روشن شد اما در تمام این روزها برای رهایی جنگل‌های سبز از سرخی کشنده آتش، مردم دوستدار محیط زیست هم کنار مسئولان بودند. مسئولان شهری، استانی و کشوری هر بار پس از خاموش شدن آتش‌ها این را گفتند.
بی‌سابقه‌ترین جنگل‌سوزی مازندران بود
این «بی‌سابقه‌ترین جنگل‌سوزی» بود که در نوروز در مازندران اتفاق افتاد. این‌طور که حسینعلی ابراهیمی کارنامی، مديرکل حفاظت محيط زيست مازندران اعلام کرده، بيش از ١٠٠ هکتار از اراضي جنگلي مازندران در روزهای آغازین بهار، طعمه آتش شد: «ده‌ها فقره آتش‌سوزی در سطح استان اتفاق افتاد که وسعت برخی از مناطق به بیش از ٤٠ هکتار می‌رسد.»
سبزعلی، فرمانده یگان حفاظت سازمان جنگل‌ها و مراتع کشور هم درباره مقصر این آتش‌سوزی‌های گسترده گفت؛ آتش‌سوزی‌هایی که در استان گیلان در شهرستان رودسر و لنگرود، در استان مازندران در منطقه مرزن‌آباد و در گلستان در منطقه جهان‌نما جنگل‌ها را سوزاند. او گفت: «بنابر گزارش‌های اعلام‌شده، مشخص شد حریق‌ها عامل انسانی داشته است.» با این حال، هنوز به‌طور دقیق درباره مقصر اصلی این آتش‌سوزی‌ها گزارشی داده نشده است.
بامداد ۵ فروردین مدیرعامل جمعیت هلال‌احمر استان گیلان خبر داد که مناطق جنگلی سه نقطه سیاهکل، لاهیجان و شفت دچار حریق شده است. این آتش‌سوزی تا عصر همان روز ادامه داشت و به مناطق جنگلی لاهیجان نیز گسترش یافت و حتی سبب تخلیه برخی روستاهای نزدیک به محل آتش‌سوزی شد. آتش‌سوزی در جنگل‌های گیلان تقریبا مهار شده بود که این‌بار مناطق جنگلی گلستان، چالوس و مازندران درگیر آتش‌سوزی شدند که خوشبختانه تا غروب ۵ فروردین بیشتر این آتش‌سوزی‌ها مهار شد.
اما آتش در شهرستان‌های املش، لنگرود، لاهیجان، شفت، صومعه‌سرا و ماسال به سوزاندن درختان مشغول شد. آتش‌سوزی جنگل‌های بخش کجور از هفت تا ١٠ فروردین ٩٧ ادامه داشت و ٦ هکتار از جنگل‌های «راشستان» به‌صورت تنه‌ای طعمه آتش شد. ١٠نقطه جنگل‌های بخش‌های مرکزی و دیلمان به علت وزش باد گرم شدید و افزایش دما، از ٤ فروردین دچار آتش‌سوزی شد. ١١ و نیم هکتار از نقاط مختلف جنگلی سیاهکل دچار آتش‌سوزی و میزان تخریب این آتش‌سوزی‌ها صددرصد تخمین زده شد.
در روز طبیعت جایی آتش نگرفت
محیط زیست اما به «شهروند» می‌گوید: «اگرچه در روز طبیعت هیچ‌گونه آتش‌سوزی در مناطق حفاظت‌شده تحت نظر سازمان محیط زیست گزارش نشده است اما در طول نوروز آتش‌سوزی‌هایی مناطق شمالی کشور را گرفتار کرد.»
او دلیل گزارش نشدن آتش‌سوزی در روز طبیعت در جنگل‌ها و مرتع‌های کشور را افزایش سطح آگاهی، همت مردم، فرهنگسازی و فعالیت مداوم نیروهای محیط زیست و مردم‌نهاد می‌داند و ادامه می‌دهد: «در آتش‌سوزی‌هایی که در طول روزهای نوروز خبرساز شد، علاوه بر جنگل‌های تحت حفاظت سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری، مناطق حفاظت‌شده زیر نظر سازمان محیط زیست هم طعمه آتش شد و در بسیاری مناطق به کمک بالگرد خاموش شد. این آتش‌سوزی‌ها خساراتی به مناطق حفاظت‌شده، مراتع و جنگل‌های شمالی وارد کرد که برآورد میزان خسارت هنوز انجام نگرفته است.»
«هر جا آتش بگیرد برای کمک می‌رویم»
وقتی جنگل‌های شمالی در آتش می‌سوخت، عرفان رشیدی با دوستانش قصد رفتن کردند. او که به دلیل تلاش‌هایش برای خاموش کردن آتش‌سوزی‌ها دو بار «قهرمان حریق زاگرس» شده و عضو هیأت‌مدیره انجمن «ژیوای پاوه» در کرمانشاه است، فراخوانی برای رفتن به گیلان و مازندران برای کمک به اطفای حریق داد، گروهی برای رفتن آماده شدند اما با خاموش شدن آتش دیگر نرفتند. او حالا به «شهروند» می‌گوید: «وقوع آتش‌سوزی در ٦٠ نقطه از یک استان و آن هم در یک زمان به احتمال زیاد می‌تواند عمدی باشد و برای تصرف زمین‌ها. ما که در زاگرس تجربه این نوع آتش‌سوزی را داشته‌ایم، اگر به مناطق شمالی می‌رفتیم خیلی زود می‌توانستیم خاموشش کنیم.» قهرمان حریق زاگرس و دیگر اعضای انجمن ژیوای پاوه که با هر آتش‌سوزی روانه مناطق گرفتار در حریق می‌شوند، بیش از ماه‌های گذشته آماده‌اند چون با آغاز بهار و گرم‌تر شدن هوا، علوفه‌های مناطق زاگرسی در حال خشکیدن هستند و احتمال آتش‌سوزی‌ها روز‌به‌روز بیشتر می‌شود.
در بسیاری از آتش‌سوزی‌هایی که اتفاق می‌افتد و نیروهای مختلف دولتی برای اطفای حریق می‌شتابند، گروه‌های مردمی همیشه همراه بودند. رشیدی می‌گوید: «اگر مردم نباشند که اصلا خاموش کردن آتش ممکن نیست. در سال‌های گذشته وقتی برای خاموش کردن آتش فراخوان همراهی می‌دادیم بیشتر از دو، سه نفر برای کمک نمی‌آمدند اما کم‌کم با افزایش آگاهی میان مردم و شناخته‌شدن فعالیت‌های گروهی این‌چنینی، استقبال برای همکاری بیشتر شد و الان اگر فراخوان بدهیم ١٠ تا ١٥ نفر برای کمک می‌آیند.»
ابزاری که او و دوستانش برای خاموش کردن آتش همراهشان دارند یک اره کوچک، یک تبر و قمقمه‌ای آب برای نوشیدن است: «آتش را با شاخ و برگ درختان بلوط خاموش می‌کنیم. با اره یا تبر یک شاخه می‌بریم و آتش مانده را با ضربه روی شاخه‌ها خفه می‌کنیم.» قهرمان حریق زاگرس برای دو‌سال به این نام لقب گرفت چون در سال‌های ٩٤ و ٩٥ که آتش‌سوزی‌های مختلفی در زاگرس اتفاق افتاده بود، برای ٦ روز متوالی در جنگل مانده و دست از کار نکشیده بود: «من تا خاموشش نکنم، نمی‌توانم رهایش کنم.» با این همه به نظرش «این اسم و رسم‌ها اصلا مهم نیست.»
او می‌گوید: «کسانی برای کمک می‌آیند که بیش از حد دلسوزند. کی دلش می‌آید که جنگل‌ها بسوزند و در توانش باشد و دست روی دست بگذارد؟ همین حالا هم ما با هر آتش‌سوزی زندگی‌مان را رها می‌کنیم و به شهرهای مختلف می‌رویم. مثلا اگر خدای‌نکرده مریوان بسوزد، از پاوه و جوانرود و کامیاران و روانسر هم برای کمک می‌آیند و اگر جنگل شمال بسوزد، همه ما برای خاموش‌کردن می‌رویم.»
روزهای جنگ آتش و جنگل
سازمان جنگل‌ها مراتع و آبخیزداری و همین‌طور سازمان حفاظت محیط‌زیست هنوز گزارشی از خسارات وارده به جنگل‌ها نداده‌اند. گزارش مختصر پیش‌رو، آمار این آتش‌سوزی‌ها براساس خبرهای خبرگزاری‌های رسمی از روز اول تا یازدهم فروردین است.
یکم فروردین: آتش‌سوزی در جنگل‌های عباس‌آباد تا صبح اولین روز بهار مهار شد. در این حریق در جنگل تی چالک مکارود حوزه استحفاظی کلاردشت که عاملی انسانی هم داشت، حدود ۱۰۰۰ مترمربع از پوشش سطح جنگل در آتش سوخت.
دوم فروردین: آتش‌سوزی نیزارهای حاشیه تالاب‌های پلدختر که ساعت ١٩:٥٠ پنجشنبه ٢ فروردین رخ داد تا شب مهار شد.
٤ فروردین: ۲۵۰ هکتار از اراضی جنگلی و باغات چای گیلان در ١٢ شهرستان سوخت. دو فقره آتش‌سوزی در جنگل‌های کجور رخ داد و ساعاتی بعد مهار شد و همچنین جنگل‌های مرزن‌آباد در منطقه برار هم دچار آتش شدند. تا روز بعد ۶۹ نقطه بر اثر وزش شدید باد در آتش سوختند. این آتش‌سوزی‌ها در شهرستان‌های ماسال و شاندرمن، سیاهکل، لاهیجان، رودبار، رشت، شفت، فومن، صومعه‌سرا، رودسر، لنگرود و رضوانشهر و املش رخ داد.
٥ فروردین: بامداد یکشنبه آتش‌سوزی وسیعی در مناطق جنگلی روستاهای سوستان پشت، زمیدان، مراد دهنه و مشکات‌سرا در اطراف شهرستان لاهیجان رخ داد که با همکاری مردم و نیروهای امدادی
مهار شد.
٧ فروردین: آتش‌سوزی در مناطق مختلف جنگلی ماسال از قبیل سلیم‌آباد، رامینه، سرکوم، آریدول، تولی نساء، تلارگاه و اولسبلنگاه از عصر هفتم فروردین شروع شد. بیش از ۶۴ هکتار از جنگل‌های ماسال طعمه حریق شد. در اثر این آتش‌سوزی، ۶۴ هکتار از مناطق ییلاقی و جنگلی ماسال به صورت سطحی و تنه‌ای طعمه حریق شد و در این میان ۲۰۰ اصله درخت، ١٠هزار نهال دست کاشت منابع طبیعی آسیب دیده است. بالگرد برای آبرسانی و آب‌پاشی اطفای حریق در جنگل‌های غرب مازندران اعزام شد و دو بالگرد در روز اول در مسیر اطفای حریق دچار نقص فنی شدند و سرانجام عملیات آب‌پاشی از روز هشتم شروع و در این روز چهار سورتی پرواز برای اطفای حریق انجام شد.
٩ فروردین: غروب پنجشنبه بیش از ۴ هکتار از جنگل‌های بهشهر در شرق مازندران طعمه حریق شد. در این ٤ مورد آتش سوزی در منطقه‌های جنگلی روستاهای شیلر، پجیم و پرکلا و شیخ محله؛ ۳.۵ هکتار از جنگل‌های روستاهای شیلر، ۳هزار مترمربع از جنگل‌های پجیم و ۴هزار مترمربع در جنگل‌های روستای پرکلا در کورچشمه سوخت . همه این آتش‌سوزی‌ها تا ساعت ۵ بامداد روز جمعه اطفا شدند. علاوه بر این موارد، آتش‌سوزی در محدوده جنگل‌های بارانکوه واقع در غرب گرگان از شب پنجشنبه به صورت تک‌درخت شروع و جمعه تمام شد.
١٠ فروردین: حدود ٥ هکتار از جنگل‌های بخش امامزاده عبدالله در آتش سوخت.
١١ فروردین: بیش از ۴۰ هکتار از عرصه‌های جنگلی «منیاسنگ» روستای «کهنه ده» بخش کجور بر اثر حریق آسیب دید. بخش کجور نوشهر دارای ۳۵هزار هکتار عرصه جنگلی است. جنگل‌های کجور غرب مازندران در ٤ روز در آتش بود. در این آتش‌سوزی‌ها ۶ هکتار از جنگل‌های راشستان هم به صورت تنه‌ای طعمه حریق شدند.
منبع: شهروند