زاینده رود غریبانه از دل شهر گذشت

به دنبال بازگشایی زاینده رود به منظور کشت پاییزه کشاورزان، ساعتی قبل در سکوت و بی تفاوتی مردم، زاینده رود از دل شهر عبور کرد تا صبح روزیکشنبه آب به دست کشاورزان شرق اصفهان برسد.
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی همراز، حدود شش سال قبل، وقتی خبر بازگشایی زاینده بود بعد از یک دوره خشکی طولانی مدت به گوش شهروندان رسید،کمتر شهروندی بود که نسبت به این پدیده خوش یمنِ شهری واکنش نشان ندهد و جان گرفتن دوباره زاینده رود، زمینه ای شد برای جشن های مردمی در کنار این رود همواره تاثیرگذار در مناسبات کلانِ این کلان شهر.
اما داستانِ بستن و بازگشودن شیر آب زاینده رودآنقدر ادامه یافت تا این که دیگر مردم نسبت به این واقعه بی تفاوت شدند و می توان این بی تفاوتی را در بازگشایی این روزهای رودخانه دید که اوج آن عصر امروز با رسیدن آب به پل های تاریخی شهراتفاق افتاد.
اوج احساس مردم را می توان در جمعیت نه چندان چشمگیر و مشتاقی دید که عموما برای سپری کردن یک روز پاییزی در پارک های حاشیه ای زاینده رود ، در کنار این رودخانه شهری اطراق کرده بودند و با دیدن ورود آب به زیر پایه های پل، به احترام آب ایستادند و کلاه از سر برداشتند.
مهرداد حسینی ، شهروند 40 ساله اصفهانی در این زمینه با بیان این که من اولین سال بازگشایی رودخانه با ذوق و شوق به میان آب رفتم و در شادی مردم سهیم شدم، در گفت و گو با خبرنگار ما گفت: دیگر عادت کرده ایم زاینده رود به یک رودخانه فصلی تبدیل شود و خیلی هم برایمان مهم نیست که چه زمانی باز می شود و چه زمانی بسته می شود.
اظهارات این شهروند اصفهانی را همسر 34 ساله وی نیز تایید می کند و می گوید :"وقتی قرار است دوباره رودخانه بسته شود و تنها یکماه به حیات خود ادامه دهد چرا باید شادی کنیم؟"

این نگرش را به غیر ازچند شهروند نوجوان غیر اصفهانی و آن هایی که با خانواده آمده اند ساعتی را کنار زاینده رود بگذرانند،در دیگر شهروندان نیز می توان دید.
فاطمه سلیمانی، زن 64 ساله خانه دار اصفهانی با شنیدن خبر بازگشایی زاینده رود با تعجب می پرسد : "مگر زاینده رود دوباره باز شد ؟جدی؟کی؟آب به اصفهان رسیده است؟ خب اشکالی ندارد چند روز دیگر دوباره می بندند و رودخانه خشک می شود."
البته این بخشی از واکنش هایی است که مردم اصفهان به بازگشایی رودخانه داشته و برخی دیگر نیز از این موضوع ابراز رضایت و خرسندی کرده اند.
محمد لطفی،شهروند24ساله اصفهانی درگفت و گو با خبرنگار ما گفت:"اصفهان یعنی زاینده رود و زاینده رود نیز یعنی اصفهان."
وی اظهار کرد: "وقتی رودخانه زنده می شود ، مثل این است که شهر زنده شده و زندگی در شهر جریان می یابد."

موضوعی که روانشناسان و جامعه شناسان نیز این روزها بر آن تاکید فراوان دارند و خشکی رودخانه زاینده رود را عاملی بر افزایش وضعیت افسردگی اصفهانی ها و حتی وقوع جرایمی مانند نزاع و ضرب و جرح اعلام کرده اند.
علی اکبر مرتضوی فر، مدرس دانشگاه و صاحب نظر در زمینه مسایل اجتماعی در گفت و گو با خبرنگار ما در این زمینه گفت:طی تحقیقات وسیعی که در این زمینه داشته ام، میزان جرایم و معضلات اجتماعی در مواقع خشکی زاینده رود در بخش شهری کلان شهر اصفهان بیشتر بوده و بیشترین میزان وقوع جرم در منطقه شرق اصفهان نیز جرایم مالی ناشی از خشکسالی می باشد.
وی اظهار کرد:در بخشی از تحقیقات مشخص شد حدود 34 درصد از افرادی که در جرایم خشنی مانند نزاع شرکت داشته اند، مهاجران دایم و یا موقتی بوده اند کهاز شرق اصفهان برای کار به مرکز استان مهاجرت کرده و در اثر تالمات روحی ناشی از بیکاری دست به نزاع و درگیری زده اند.

• این شیوه مدیریت رودخانه نگران کننده است

حالا هرچند دو سال متمادی است که برای کشت پاییزه ی کشاورزانی که روزگاری کسب و کار و معاششان از طریق کشاورزی می گذشت، آب در اختیار کشاورزان قرار می گیرد، اما به نظر می رسد همین اقدام وزارت نیرو نیز مورد تایید کارشناسان نیست و این شیوه مدیریت آب را زمینه ای برای سرعت گرفتن حرکت رودخانه دایمی زاینده رود به سمت رودخانه فصلی می دانند .دکتر محمد شاهدي،رييس سازمان نظام مهندسي کشاورزي و منابع طبيعي استان اصفهان با اظهار نگراني از روند فعلی رودخانه زاينده رود و خسارات جبران ناپذير وارده به محيط زيست اصفهان گفت: اين رودخانه به عنوان اصلي ترين و مهمترين عامل حفظ محيط زيست استان و تنظيم کننده اکوسيستم منطقه، روزهاي بدی را سپري مي کند و تداوم اين روند، مشکلات جدي و اساسي براي اصفهان ايجاد خواهد کرد.
وي مهمترين مشکل آينده کشور و استان اصفهان را بحران آب بيان و بر لزوم استفاده صحيح و اصولي آب در حوضه آبریز زاينده رود تاکيد کرد و افزود: روند فعلي استفاده از منابع آبي باعث کاهش منابع زيرزميني و ايجاد بحران هاي جدي در بخش آب در کشور و به ويژه استان اصفهان می شود.
رييس سازمان نظام مهندسي کشاورزي و منابع طبيعي استان، آب را مهمترين و اصلي ترين عامل توسعه دانست و جلوگيري از برداشت هاي بي رويه و غيراصولي در حوضه آبي زاينده رود را خواستار شد و گفت: علت خشکي رودخانه زاينده رود، تالاب بين المللي گاوخوني و از بين رفتن اکوسيستم منطقه، عدم مديريت صحيح در بخش آب اين حوضه است.

• بارش های خوب و منابع رو به رشد

اما ظاهرا این رویه، نهایت چاره اندیشی مدیران برای رگ خشکیده شهر است که هر از چندی آن هم نه برای جاری شدن رودخانه، بلکه برای کشت بهاره یا پاییزه، میزان مشخصی از آب رهاسازی شود و پس از آن نیز خیلی سریع بسته شود و این اتفاق در حالی رخ می دهد که کارشناسان میزان بارش های سال گذشته را هم مناسب و روبه افزایش به نسبت میانگین کوتاه مدت می دانند و بارش های سال آبی جاری را هم که از ابتدای مهر ماه آغاز شده به نسبت مدت مشابه در سال گذشته با افزایش چشمگیری توصیف می کنند.
جهانگير حبيبي، معاون حفاظت و بهره‌برداري شرکت مديريت منابع آب در ارتباط با بازگشایی مجدد زاینده رود، گفت: رهاسازي آب از سد زاينده رود با هدف مصارف کشاورزي استان اصفهان، از ساعت 14 چهارشنبه 13 آبان‌ ماه آغاز شد و تا روز آینده به اراضي کشاورزي استان اصفهان خواهد رسيد.وی با اشاره به اینکه رهاسازي آب از دریچه‌های سد حدود يک ماه ادامه دارد، گفت: 150 ميليون مترمکعب آب مخزن سد براي مصارف کشاورزي و کشت پاییزه شرق اصفهان جاری شده می شود.
معاون حفاظت و بهره‌برداري شرکت مديريت منابع آب تصريح کرد: ميزان آب رها شده و مدت زمان جریان آب با نظر شوراي استانی متشکل از نمايندگان کشاورزان، فرماندار و شرکت آب منطقه‌اي استان اصفهان پيشنهاد شده و پس از تصويب از طريق شرکت مديريت منابع آب ايران به اين استان ابلاغ شده است.
حبيبي با بيان اينکه در حال حاضر حجم آب مخزن سد زاينده‌رود حدود 411 ميليون مترمکعب است، افزود: اعمال برنامه‌هاي مديريت يکپارچه در حوضه آبريز و وضعيت خوب بارش‌ها نسبت به سال قبل باعث شد تا بتوانيم مخزن سد زاينده‌رود را تا پايان شهريور و ابتداي سال آبي در بهترين شرايط حفظ کنيم و این امر موجب شد از روز گذشته شاهد رهاسازي موفقيت آميز حجم قابل‌ توجهي آب از اين سد باشيم.
وي ميزان بارش‌ها در حوضه گاوخوني را که رودخانه زاينده رود اصلي‌ترين رودخانه اين حوضه است، تا 13 آبان حدود 31 ميلي‌متر اعلام کرد و افزود: ميزان بارش ها در مجموع حوضه فلات مرکزي که زاينده رود يکي از حوضه‌هاي آن است تا روز گذشته حدود 15 ميلي‌متر بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل حدود 25 درصد افزايش داشته است.

• یکماه آب با دبی 80 متر مکعب بر ثانیه

موضوعی که مدیرعامل شرکت آب منطقه ای استان اصفهان نیز با تایید آن در گفت و گو با خبرنگار ما گفت: قرار بر این است که رهاسازی آب با دبی 80 مترمکعب بر ثانیه ادامه یابد.
مسعود میر محمد صادقی در خصوص وضعیت فعلی سد زاینده‌رود ، بیان داشت: با توجه به بارش رحمت الهی به خصوص در غرب حوضه و سرچشمه‌های زاینده رود میزان حجم آب پشت سد به بیش از 410 میلیون مترمکعب رسیده است.
حالا هرچند با این شیوه، امیدی به ماندن طفل گریزپای این روزهای اصفهان در شهر نیست و شهروندان باید چند صباحی دیگر ، دوباره چشم به تن تفدیده رود بدوزند، اما با توجه به پیش بینی های سازمان هواشناسی به نظر می رسد در نیمه اول سال آبی 94-95 بارش های موثر و مناسبی در پیش است که می تواند بخشی از بحران کم آبی کویر مرکزی ایران را جبران کرده و نَمی باشد بر عطش این بخش از ایران.

گزارش از رضا صالحی پژوه