وزیر ورزش دیروز با معاونانش خداحافظی کرد فانی: خودم را برای استیضاح آماده می‌کنم سخنگوی دولت: در مورد استعفای جنتی چند روز صبر کنید همه چیز روشن می‌شود
نخستین واکنش عمومی به ترمیم کابینه توسط رئیس جمهوری را مردمی نشان دادند که بلافاصله با شعار مشهور « روحانی مچکریم» به صفحه اینستاگرام رئیس جمهوری رفتند. وداع محمود گودرزی کام طرفداران فوتبال را خصوصا شیرین کرده است.
شایعه ترمیم کابینه ماه‌هاست که درمحافل سیاسی کشور دهان به دهان می‌چرخد. روز گذشته اما این شایعه تا حدود زیادی رنگ واقعیت به خود گرفت خداحافظی وزیر ورزش و جوانان قطعی شد پذیرش استعفای وزیر ارشاد به چند روز آینده موکول شد و آموزش و پرورش استعفای وزیرش را تکذیب کرد هرچند اخبار تایید نشده از احتمال کناره گیری وی خبر می دهند. خبرگزاری اصولگرای فارس از عنوان «ترمیم کابینه» برای خبر تغییر در ٣ وزارتخانه دولت استفاده کرد. خبرگزاری مهر نیز همین اصطلاح را برای تیتر مهم روز گذشته خود برگزید. سایت انتخاب از رسانه‌های حامی دولت اما عنوان «استعفای سه وزیر» را مناسب‌تر دانست. خبرگزاری خبرآنلاین نیز استعفای سه وزیر را مقدمه‌ای برای اقدامات روحانی در ترمیم کابینه‌اش دانست. ظاهرا از معدود دفعاتی است که چپ و راست با آنچه در کابینه یازدهم رخ می‌دهد، موافقت دارند. البته اخبار هنوز در سطح گمانه‌زنی است. گمانه‌زنی قریب به یقینی که بیشتر خبرگزاری‌های رسمی کشور آن را تأیید کرده‌اند. استعفا از وزارتخانه فرهنگ و ارشاد اسلامی آغاز شد. علی جنتی پس از قبول استعفای معاونت ارشاد قم عرصه را چنان تنگ دید که ظاهرا از مقام خود استعفا کرده است. هرچند تا این لحظه مشخص نشده است که استعفا یا برکناری علی جنتی به دلیل آنچه منتقدان اصولگرایش «تُندروی» تفسیر می‌کنند، بوده یا چنانچه منتقدان اصلاح‌طلب وزارت ارشاد معتقدند؛ «کُندروی» وزیر طاقت رئیس‌جمهوری را چنان طاق کرده که ناچار فرمان عزل وزیر را صادر کرده است. شاید هم رئیس‌جمهوری تمایل داشته با قبول استعفای علی جنتی، از حاشیه‌های ایجادشده پیرامون وزارت ارشاد بکاهد. سکوت خودِ جنتی و پاسخ مشابهی که روز گذشته محمدباقر نوبخت سخنگوی دولت به شایعات داد، هم گمانه‌زنی‌های چند روز گذشته را تأیید کرد. نوبخت نگفت اینها شایعه است و آقای وزیر کار خود را با قدرت انجام می‌دهد یا از این دست پاسخ‌ها که قاعدتا سخنگویی چون او باید در آستین داشته باشد. گفت: «خودشان گفتند چند روز صبر کنید. دیگر من چه کاره‌ام روی حرف او حرف بزنم.» خبر منتشره روی خروجی خبرگزاری‌ها اما بسیار فراتر از تغییر در وزارت ارشاد بود. سایت انتخاب نوشت: منابع مطلع از استعفای سه وزیر ورزش، ارشاد و آموزش و پرورش خبر داده‌اند و یک منبع مطلع هم گزینه تغییرات احتمالی در وزارت ورزش را اعلام کرده است. اخبار مشابهی در دیگر خبرگزاری‌ها نیز منتشر شد. فارس هم از قول منبع آگاه خودش نوشت: در آینده نزدیک ٣ وزارتخانه مهم ارشاد، آموزش و پرورش و ورزش و جوانان در دولت ترمیم شده و احتمالا درحوزه صنعت و اقتصاد نیز این ترمیم ادامه داشته باشد.
مهر اندکی فراتر رفت و نوشت: تغییراتی درحوزه فرهنگی و اجتماعی در کابینه رخ خواهد داد. ایرنا، خبرگزاری دولت درباره شایعات منتشره سکوت کرد اما تسنیم به تکذیب یکی از استعفاها پرداخت و از قول محمد فاضل مدیرکل وزارتی آموزش و پرورش نوشت: استعفای فانی صحت ندارد و چنین موضوعی مطرح نیست. سایت آموزش و پرورش هم این استعفا را تکذیب کرد. خبرگزاری دانش‌آموزی ایران «پانا» که عمدتا زیر نظر غیرمستقیم حمیدرضا کفاش معاون فرهنگی وزیر فعالیت می‌کند نه از شایعات چیزی نوشت و نه از تکذیب‌ها. هرچند تکذیب‌ها را در این ساعات پرتلاطم می‌توان در راستای مدیریت بحران تحلیل کرد، اما بر فرض آن‌که چنین شایعاتی صحت داشته باشد، آیا می‌توان به این نتیجه رسید که دولت در‌سال پایانی خود دست به ترمیمی چنین گسترده در سطح کابینه خود زده باشد؟ چنانکه حتی گفته می‌شود معاونان و مشاورانی هم احتمالا در این تغییر لحاظ شده‌اند. نکته قابل توجه عملکرد وزرایی است که از نظر منتقدان در سه‌سال گذشته ظاهرا افزوده‌ای برای دولت نداشته و حتی به لحاظ سیاسی تصمیماتشان منجر به اعتراضاتی درحوزه زیرنفوذشان داشته که در آستانه انتخابات می‌تواند ریزش‌های جدی از سبد رأی رئیس‌جمهوری به همراه داشته باشد.
وزیر ضد فوتبال
زمانی که محمود گودرزی سکان وزارت ورزش و جوانان را به دست گرفت، هنوز هیچ وزیری در تاریخ کوتاه وزارت ورزش و جوانان متهم به طرفداری از یکی از دو تیم پرهوادار پایتخت نشده بود. گودرزی نخستین وزیری بود که بی‌محابا در این عرصه ورود کرد و پس از ماجرای نقل و انتقال‌ها شعار «وزیر پرسپولیسی نمی‌خایم» را از هواداران استقلال شنید. شعاری که البته آن زمان چندان جدی گرفته نشد اما وقتی پای وزیر برای رفتن به استقبال فوتسالیست‌هایی که برای نخستین‌بار ایران را به مقام سوم جهان رسانده بودند، لرزید و نرفت، تردیدها در میان فوتبال‌دوستان بیشتر شد. همزمان گویی زنگ خطر در پاستور هم به صدا درآمد، خصوصا که وزیر ورزش چنانکه باید نتوانست دل فوتبال‌دوستان را در مدت وزارتش به‌دست بیاورد و از همان ابتدای ورود شمشیر را برای پرطرفدارترین ورزش ایران و البته جهان از رو بست و پرسید «چرا باید این همه هزینه فوتبال کنیم؟» سوالی اساسی و البته بجا که شاید در زمان نامناسبی طرح شده بود. وقتی یک‌سال کفاشیان را به حضور نپذیرفت، گفتند خصومتش با فوتبال را به اختلاف با فدراسیون‌ها کشانده است. فدراسیون‌ها یکی، پس از دیگری صدای اعتراضشان بالا رفت و گفتند وزیر در روند انتخاب روسای فدراسیون‌ها سلیقه‌ای عمل می‌کند. وزیر پرسپولیسی این‌بار افشارزاده را بازنشست کرد، مدیرکل حوزه وزارتش که از بخت بد مدیرعامل استقلال هم بود. المپیک ریو هم آمد و ایران حتی نتوانست رکورد ٤سال پیشش را تکرار کند. در کشوری که از هر دو نفر، یکی عاشقانه اخبار ورزشی را دنبال می‌کند، پشت چنین وزیری درآمدن آن هم در ایام نزدیک به انتخابات کمی دور از تدبیر به نظر می‌رسید. هرچند حسن روحانی همواره می‌توانست بگوید که محمود گودرزی چهارمین گزینه‌ای بود که پس از مسعود سلطانی‌فر، رضا صالحی امیری و نصرالله سجادی به مجلس معرفی کرد اما با تشکیل مجلس دهم به نظر می‌رسد ملت عذر نخست را چندان معتبر نشمارد.
دوبار تلاطم استیضاح
کار در وزارت آموزش و پرورش حتی سخت‌تر از اینها است. بیش از یک‌میلیون و ١٣هزار معلم و کارمند شاغل این وزارتخانه می‌توانند هر دولتی را به فکر فروببرند. علی‌اصغر فانی این روزها برای برگزاری دومین مراسم استیضاحش آماده می‌شود. فساد گسترده در صندوق ذخیره فرهنگیان جایی زیر گوش وزیر سایه‌ای چنان سنگین بر عملکرد سه‌ساله‌اش افکنده که بعید است این‌بار بتواند خود را از کمند معترضان برهاند. نمایندگان استیضاح‌کننده می‌گویند متخلفان صندوق ذخیره فرهنگیان از حمایت شخص وزیر برخوردارند و آقای فانی حاضر نمی‌شود متخلفان را برکنار کند. ادعایی که وزیر احتمالا پاسخ‌هایی برای آن در چنته دارد، اما تنها تصور اینکه در جامعه بزرگ فرهنگیانی که باید همین ماه‌ها خودش را برای حضور در انتخابات آماده کند، اخبار فساد اقتصادی در صندوق ذخیره فرهنگیان چه تأثیری خواهد گذاشت، تن هر دولتی را می‌لرزاند. تجمعات گسترده فرهنگیان و معلمان در ماه‌های گذشته در استان‌ها و شهرستان‌های کشور از دید دولت دور نبوده و به نظر می‌رسد وقت فانی از نظر دولت هم به اتمام رسیده است. وزیری که گفته می‌شد با سپردن امور به حمیدرضا کفاش در مقام معاونت وزارت آموزش و پرورش، این وزارتخانه را مأمن اصلاح‌طلبان کرده، پس از مدتی خود مورد انتقاد اصلاح‌طلبان قرار گرفت. عبدالله رمضان‌زاده، سخنگوی دولت اصلاحات در صفحه اینستاگرامش با ذکر خاطره‌ای از سال‌های گذشته نوشت: «خبرهایی از مجلس و استان‌ها می‌رسد که آقای فانی به هر خواسته استیضاح‌کنندگان تن می‌دهد تا وزیر بماند و وزیر مانده است، استاد شرمنده‌ام! درسی که می‌دادید این نبود.»
در آخرین واکنش به اخبار استیضاح، فانی ضمن تکذیب استعفایش گفته« خودم را برای استیضاح آماده می کنم».
میان انتقاد علما و انتظار هنرمندان
باران کوثری، حسین علیزاده، فرهاد فخرالدینی و تعداد نسبتا زیادی از اهالی فرهنگ و هنر در ماه‌های اخیر به صف معترضانی پیوسته‌اند که هر کدام در حوزه مورد فعالیت خود توقعاتی دارند که به گفته آنها برآورده نشده است. علی جنتی احتمالا در سه‌سال گذشته بیش از دیگر وزرای کابینه تحت فشار بوده است. الیاس حضرتی، نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی و عضو فراکسیون امید پیشنهاد کرد وزارت ارشاد منحل شود. پیشنهادی که حتی خودش هم می‌دانست وجه طنزش قوی‌تر از رویه جدی آن خواهد بود، اما استدلال حضرتی با توجه به فضای موجود در عرصه فرهنگ منطقی به نظر می‌رسد. او گفت وزارت ارشاد تنها ١٦درصد از بودجه فرهنگی کشور را در اختیار دارد و بیش از ٨٥درصد این بودجه نزد نهادهایی است که عموما خود به منتقد وزارتخانه تبدیل شده‌اند و وضع فرهنگی کشور را تنها به دلیل اهمال در وظایف وزیر ارشاد می‌دانند. همین انتقادها هم بود که وزیر را تا مرز استعفا کشاند. موضوع لغو کنسرت‌ها در مشهد و مُحاجه حجت‌الاسلام احمد علم‌الهدی با وزیر ارشاد نهایتا جز با عنوان «عقب‌نشینی وزیر» تفسیر نشد. در موضوع اجرای موسیقی در قُم هم به نظر می‌رسد نهایتا زور علمای قم چربید و وزیر با قبول استعفای معاونت ارشاد قم یک گام عقب‌تر رفت اما این حوزه‌ای نبود که تنها وجهه فرهنگی آن برای دولت اهمیت داشته باشد. دولت یازدهم همواره به داشتن روابط قوی و تعامل گسترده با علمای قم مفتخر بوده و حالا مدتی است آنچه در وزارت ارشاد می‌گذرد خاطر علما را مکدر کرده است. از سویی، هنرمندان به‌عنوان بزرگترین مبلغان دولت یازدهم انتظاراتی دارند که می‌گویند عمدتا برآورده نشده و از سوی دیگر، علما در جایگاه بزرگترین حامیان وضع فعلی انتقاداتی دارند که انتظار دارند در صدر توجهات وزارت ارشاد قرار بگیرد. آنچه دولت در این زمینه تصمیم می‌گیرد، حالتی است میان این دو وضع که نه اولی را بشوراند و نه مایه رنجش دومی بشود.
گزینه‌های جایگزین برای ٣ وزارتخانه
از میان سه خبر استعفای جنجالی در روز گذشته یکی به سرعت تأیید شد، فارس نوشت: براساس قانون معاون توسعه منابع و پشتیبانی وزارت ورزش پس از استعفای وزیر موقتا امور وزارتخانه ورزش را در دست خواهد گرفت. براین اساس، سید مناف‌هاشمی موقتا زمام امور وزارتخانه ورزش و جوانان را برعهده خواهد گرفت. گفته می‌شود، نصرالله سجادی معاون توسعه ورزش قهرمانی و حرفه‌ای وزارت ورزش و جوانان، مسعود سلطانی‌فر رئیس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری و محمد دادکان رئیس اسبق فدراسیون فوتبال و معاون فعلی تربیت بدنی دانشگاه آزاد از گزینه‌های اصلی جایگزینی گودرزی هستند. در مورد وزارت ارشاد وضع با ابهام بیشتری دنبال می‌شود، احد آزادی‌خواه سخنگوی کمیسیون فرهنگی مجلس با تأکید بر اینکه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی متناسب با بودجه‌اش مواخذه می‌شود، گفت: درشرایط فعلی استعفای جنتی نه به صلاح دولت است و نه به صلاح کشور. این عضو هیأت‌رئیسه کمیسیون فرهنگی مجلس درپاسخ به این سوال خبرگزاری ایلنا درباره برنامه کمیسیون فرهنگی برای حمایت از وزیر فرهنگ و ارشاد گفته است: شخصا معتقدم باید با پادرمیانی و دعوت از وزیر فرهنگ ارشاد برای حضور در جلسه‌های کمیسیون، فضا را به سمتی سوق دهیم که آقای جنتی از این استعفا منصرف شوند. روز گذشته همچنین یک منبع آگاه به روزنامه شهروند گفت: استعفای وزیر ارشاد تقریبا قطعی شده و پس از سفر قریب‌الوقوع وزیر به ایتالیا که از قبل برنامه‌ریزی شده است، این استعفا ازسوی رئیس‌جمهوری مورد قبول واقع می‌شود. درمورد جایگزین وزیر ارشاد گفته می‌شود؛ حسام‌الدین آشنا مشاور فرهنگی رئیس‌جمهوری احتمالا به جای علی جنتی خواهد نشست. پیش از این از سیدرضا صالحی‌امیری، حجت‌الله ایوبی، احمد مسجدجامعی و حتی مصطفی کواکبیان نیز به جانشین‌های احتمالی علی جنتی نام برده شده است. وزیر ارشاد همچنان مصرانه خود را برای استیضاح آماده می‌کند. اگرچه با وجود تکذیب‌های فراوان از داخل خود وزارتخانه خبرگزاری‌های رسمی اخبار استعفای وزیر را تا لحظه تنظیم این گزارش تغییر نداده‌اند. اگرچه حتی از محمدعلی نجفی وزیر اسبق آموزش و پرورش هم به‌عنوان جانشین فانی نام برده می‌شود. تغییراتی اینچنین وسیع که حتی ممکن است فراتر از سه وزارتخانه به معاونت‌های ریاست‌جمهوری هم تعمیم داده شود، نشانه‌هایی است از تمایل دولت برای تغییر رویکرد. رویکردی که کابینه یازدهم در ابتدای کار ناچارا به اقتضای حال مجلس نهم اتخاذ کرد و حالا با مجلس جدید ظاهرا عذر دولت از میان رفته و دولت می‌تواند این‌بار وزرایش را با توجه به جو عمدتا معتدل مجلس دهم برگزیند.
وزیر صنعت و معدن می‌توانست جز نخستین گزینه‌های ترمیم کابینه باشد
عضو بنیاد باران معتقد است که علی جنتی نباید از کابینه یازدهم جدا شود و در شرایط فعلی او بهترین گزینه برای وزارت فرهنگ و ارشاداسلامی است. عبدالله ناصری در گفت و گو با «شهروند» با اشاره به استعفای سه وزیر دولت یازدهم با بیان اینکه سه حوزه ورزش، فرهنگ و هنر و فرهنگ عمومی حوزه های بسیار مهم و تاثیر گذار در انتخابات آینده هستند اظهار کرد: درباره آقای فانی که علاوه بر استعفاء استیضاح وی نیز اعلام وصول شده و به نظر می رسد که تصمیم درباره وزیر آموزش و پرورش برعهده مجلس باشد. وی تاکید کرد: در حال حاضر تنها استعفایی که قطعی شده است، استعفای محمود گودرزی وزیر ورزش و جوانان است که به دلیل عدم تسلط وزیر بر حوزه ورزش و اهمیت این وزارتخانه برای انتخابات ٩٦ بسیار زودتر از این زمان باید صورت می گرفت. این تحلیل‌گر مسائل سیاسی افزود: برعکس وزیر ورزش، درباره وزیر فرهنگ و ارشاد معتقدم که با توجه به عملکرد مثبت جنتی در این وزارتخانه حتما پذیرش استعفای وی از سوی رئیس جمهوری در سبد رأی روحانی تاثیر منفی خواهد داشت و رئیس دولت باید از نگاه جامعه فرهنگ و هنری کشور به این موضوع نگاه کرده و تحت هیچ شرایطی استعفای وزیر ارشاد را نپذیرد چراکه در شرایط فعلی گزینه ای بهتر از او را نمی تواند جایگزین کند اما اینکه چقدر دوطرف مصر به این قطع یا ادامه همکاری باشند، اطلاعی نداریم. این فعال سیاسی اصلاح طلب ادامه داد: اینکه رئیس جمهوری بعد از مدت ها و در ٨ ماه پایانی دور اول دولت خود ترمیم کابینه را تحت فشار افکار عمومی پذیرفته خوب است و جای دست مریزاد دارد اما این ترمیم نباید به دو وزارتخانه محدود شود بلکه به عنوان مثال وزیر صنعت، معدن و تجارت نیز یکی از اولین گزینه هایی است که تغییر آن حتی قبل از سه وزارتخانه مطرح فعلی احساس می شود. ناصری همچنین خاطرنشان کرد:قریب به ٢٥ درصد از کسانی که دور میز هیأت دولت می نشینند اعم از وزراء و معاونین باید ترمیم شوند. وی تاکید کرد: در گام دوم و در آستانه انتخابات دولت باید این تغییرات و ترمیم را در سطح استان ها انجام دهد و با استانداران و فرماندارانی که با دولت همراه نیستند خداحافظی کند.ناصری همچنین تصریح کرد: این تغییرات باید در ستاد نهاد ریاست جمهوری نیز اتفاق بیفتد.