مهندسی جوش ، طفل یتیم صنعت

چندی پیش مصاحبه ای با مهندس سید حسینعلی طبیبیان از مهندسین و مربیان مطرح دانشگاه در زمینه جوش وبازرسی

فنی ارائه دادیم که در آن به این رشته را شناسانده و تا حدودی به مباحث اموزش و ویژگیهای شغلی این رشته اشاراتی رفت.

در این مقاله برآنیم تا مشکلات شغلی و وضعیت فارغ التحصیلان و شاغلان این رشته را در حد توان این صفحه، مورد کنکاش قرار دهیم. بدون شک ، بررسی احوال آشفته و نابسامان مهندسان جوش با این گفتارهای مختصر میسور نخواهد بود. لذا در اینده نیز به بررسی راهکارهای برون رفت از این مخمصه آشفته بازار با استفاده از نظرات مهندسین و کارشناسان خواهیم پرداخت.

در دنیای مدرن تمام کشورهای قدرتمند و تراز اول ، یعنی کشورهایی که صاحب حق وتو هستند و میتوانند معادلات جهانی را تعیین کرده و به نوعی در سرنوشت خود و سایر کشورها اعمال نفوذ کنند،آنهایی هستند که به نام کشورهای صنعتی خوانده میشوند.زیرا مسلح بودن به صنعت سبب شده آنها در زمینه تامین نیازهای بنیادی و استراتژیک خود کاملا خود کفا باشند. این خودکفایی سبب حفظ حریم بین المللی انان میشود. که در نتیجه آن میتوانند مرزهای خود را نه تنها حفظ کنند بلکه هم به لحاظ نظامی و هم به لحاظ فرهنگی گسترش دهند.به بیان رساتر میتوان گفت آنچه سبب میشود نماینده سیاسی یک کشور در سازمان ملل با صدای رسا از مواضع هرچند ناحق کشور خود دفاع موثر انجام دهد پشتوانه نظامی و مالی دولت متبوعش است که آنهم در دنیای مدرن وابستگی کامل به غنای صنعتی و تکنولوژیک آن کشور دارد.کشوری که از صنعت ضعیف و نیم بند برخوردار است با کدام پشتوانه میتواند به دفاع از حقوق اولیه خود بپردازد؟از طرفی وابستگی به حمایتهای صنعتی دیگر کشورها نه تنها منابع مالی بلکه وابستگی فرهنگی را نیز در پی دارد. از اینرو میتوان به یقین گفت که استقلال صنعتی زیربنا و شالوده استقلال و بنیاد سعادت یک ملت است. از طرفی صنعت با مهندسی نمود و وجود پیدا میکند. از این رو به هر اندازه که به فرهنگ مهندسی بها داده شود به همان نسبت صنعت کشور بهادار و ارزشمند میشود. امر مهمی که تا امروز در کشور ما مغفول مانده است. متاسفانه پرداختن به اهمیت مهندسی در حد قیاس بی حاصل و نالازم سیستمهای دانشگاهیست. بحث آنچنان گسترده است که مجال فعلی برای تکمیل آن کافی به نظر نمیرسد. یکی از عوامل بیتوجهی به رشته مهندسی جوش در عدم شناخت درست و منطقی از این رشته است. متاسفانه مسوولین مربوطه هنوز از قالب نگرشهای سنتی و ناکارامد خارج نشده اند. گویا خبر ندارند که در دنیای تکنولوژی رشته های تخصصی جدید با الزامات جدید تعریف شده اند و بر این اساس تقسیم وظایف بین تخصصهای مختلف انجام میشود.وقتی نگاه مسوولین به رشته جوش در حد انجام عملیات جوشکاری و اپراتوری صرف باشد طبیعیست که مهندسان دانش اموخته این رشته بر خلاف همکاران خارجی خود اصلا شناخته نشوند.نه تنها برخلاف مهندسین خارجی بلکه بر خلاف همتایان ایرانی خود در رشته هایی مثل عمران و معماری و.....دارای تشکیلات و نظام مهندسی مستقل و قانونی فوذ برگشته و مشغول تدوین سرفصل برای رشته جوش بودند با نظر منفی و سلبی سایر همکاران دانشگاهی روبرو میشدند چرا که در نظر ایشان جوش رشته دانشگاهی نبوده و نهایتا یک مهارت کارگری محسوب میشد! این در زمانی اتفاق میافتاد که در کشورهای توسعه یافته این رشته از پایین ترین تا بالاترین سطوح دانشگاهی تدریس میشده است.ولی جناب دکتر کوکبی برای شناساندن این رشته موانع بسیاری پیش رو داشتند.این همه نشاندهنده اینست که بنیادی ترین مشکل این رشته شناخته نشده بودن آن است.به همین دلیل است که معمولا در صنعت تخصص جوش را از رشته مکانیک مطالبه میکنند. در زمینه عمران و ساختمان وضع بدتر است چرا که مقوله نظارت و بازرسی را خود مهندسین عمران عهده دار میشوند و حالا با کدام تخصص و دانش فنی به انجام چنین مهمی نائل میشوند خود سووالی مهم است.تعریف یک رشته دانشگاهی شرط لازم است اما کافی نیست. صنعت باید به تعریف درست و معقولی از انفکاک قلمرو رشته جوش از سایر رشته ها دست یابد و البته به استقلال رشته جوش و بازرسی فنی احترام بگذارد. بسیاری از هزینه های تحمیل شده به پروژه ها ناشی از عدم صلاحیت و تخصص بازرسانی بوده که از سایر رشته ها وارد مقوله جوش شده اند و لذا بنیاد علمی لازم برای تشخیص و تفسیر درست عیوب و مشکلات را ندارند. برای رسیدن به قلمروی اختصاصی و مستقل جوش ایجاد کانون و تشکیلاتی که مقوله مهندسی جوش و بازرسی فنی را برای صنعت تعریف و نظام مند نماید به عنوان اولین گام ضروری بنظر میرسد. متاسفانه تشکیلاتی که تا کنون شکل گرفته اند جز موارد معدودی جنبه بنیادی و سازنده نداشته اند.شاید به این دلیل که سران انها منافعی در کوشش برای تحقق ارمانهای قاطبه مهندسین نمیبینند.و همین تشکیلات میتواند اهداف محدود و بسته انها را تامین نماید. البته این شامل همه تشکلها نمیشود ولی در نهایت میبایست از طریق ثبت و تاسیس انجمنها و تشکیلاتی منسجم توسط مهندسین دلسوز و ارمانگرا که در راستای تحقق ارمانهای جمعی و نه فردی گام برمیدارند اقدامات سازنده ای انجام داد. یکی از مشکلات و موانع سر راه وجود تعدادی معدود از پیشکسوتانیست که هر نوع اقدام جدید و هدفدار را مغایر با مصالح و منافع سطحی و زود گذر خود میبینند و از اینرو با سو استفاده از نفوذ و جایگاه عرفی خود هر نوع حرکت جدید را تخطئه و مختل مینمایند.برای کوتاهی دست این گرانقدران ضمن حقظ احترام وافر و بسیار باید نقش فیلتر و نظارتی را از ایشان بازپس گرفت تا نیروهای انگیزه دار و ایثارگر و دگرخواه میدانی برای عرضه اندیشه و عمل سازنده خود مبتنی بر نیازهای واقعی و منافع جمعی پیدا نمایند.

مهندسی جوش و بازرسی فنی همچون طفل یتیمی ست که قیمومیت آن در دست غیر است. این طفل را باید از دست قیم فرضی گرفت و به متولیان دلسوز و میهن دوست و پیشرو سپرد و گرنه در این آشفته بازار منغعت طلبی ها و خودخواهی ها نه فقط رشته جوش و بازرسی فنی بلکه جامعه مهندسین جوش و در نهایت صنعت کشورمان با تمام آنچه از اهمیت صنعت در سعادت جامعه گفتیم اسیب جدی خواهند دید.

نوشته افشین برزین (بدری)