سیستان سرزمین پهلوانان نامداری چون رستم و سهراب است، سرزمین آفتاب تابان و تپه‌های شنی و ماسه‌ای، توفان‌هایی که گاه اثری را تا هزاران سال از دید بشر پنهان می‌سازند و گاهی هم بعد از قرن‌ها اثری را از دل خاک‌ها متولد می‌کنند.
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی همراز، شهر سوخته با تمدن پنج هزار ساله یکی از بزرگ‌ترین شهرهای ایران باستان و از مهمترین تمدن‌های شرق فلات ایران است که در بررسی‌های باستان‌شناسی و مطالعات گسترده تاریخ‌شناسان در این خطه، سیر تحول چشمگیری در زمینه‌های بازرگانی داخلی، تجارت خارجی، شهر نشینی و معماری، پزشکی، هنر، کشاورزی، جانورشناسی، زمین‌شناسی و علوم وابسته در این منطقه به چشم می‌خورد.
شهر سوخته نام شهری رازآلود با گنج‌های نهان در دل خاک بوده که یادگار مردمان پنج هزار سال قبل بوده، این شهر اسرارآمیز واقع در جنوب شرق ایران نشان دهنده سرآغاز تمدن بشری است که می‌توان از آن به عنوان منبع تاریخی برای مشخص شدن هویت انسانی استفاده کرد.
شهر سوخته از نادرترین شهرهای باستانی این خطه بوده که بر مبنای یافته‌های باستان‌شناسان ۱۵۱ هکتار وسعت دارد و بر روی یک برآمدگی بین دریاچه هامون و رود هیرمند بنا شده است. بر اساس نظریه دیرینه‌شناسان، این شهر سه هزار و ۲۰۰ سال پیش از میلاد پایه‌گذاری شده و مردم آن در چهار دوره بین سال‌های سه هزار و ۲۰۰ تا یک هزار و ۸۰۰ پیش از میلاد در این مکان سکونت داشته‌اند، محوطه باستانی شهر سوخته در هزاره دوم و سوم پیش از میلاد، توسط مهاجرانی که از چهار گوشه به آن وارد شده‌اند، بنا شده و تا کنون سند یا سنگ نوشته‌ای که نام واقعی و باستانی این شهر را مشخص کند به دست نیامده و به علت آتش سوزی در دو دوره زمانی بین سال‌های سه هزار و ۲۰۰ تا دو هزار و ۷۵۰ پیش از میلاد «شهر سوخته» نامیده می‌شود.
این مکان از نادرترین شهرهای باستانی است که در آن زنان عهده دار امور مالی خانواده بوده‌اند؛ بقایای آن نشان می‌دهد که این شهر دارای پنج بخش مسکونی واقع در شمال شرقی شهر سوخته، بخش‌های مرکزی، منطقه صنعتی، بناهای یادمانی و گورستان است که به صورت تپه‌های متوالی و چسبیده به هم واقع شده‌اند.
باستان‌شناسان هنگام کاوش در گور پنج هزار ساله جامی را یافتند که نقش یک بُز و یک درخت روی آن دیده می‌شد، آن‌ها پس از بررسی این شی دریافتند نقش روی جام بر خلاف دیگر آثار به دست آمده از محوطه‌های تاریخی شهر سوخته، تکراری هدفمند دارد، به گونه‌ای که حرکت یک بُز به سوی درخت را نشان می‌دهد.
هنرمندی که جام سفالین را بوم نقاشی خود قرار داده، توانسته است در پنج حرکت، بزی را طراحی کند که به سمت درخت حرکت و از برگ آن تغذیه می‌کند.
باستان‌شناسان با نزدیک کردن این تصاویر به یکدیگر موفق شدند نمونه‌ای از تصویری متحرک را در قالب فیلم ۲۰ ثانیه‌ای به دست آورند، بز از جمله حیواناتی است که در رسیدن به ارتفاعات ماهر است و می‌تواند با حرکت جهشی به سمت بالا بجهد که هنرمند نقاش شهر سوخته با دقت و زبردستی موفق شد جهش این بز را به تصویر بکشد.
این جام که از آن برای نوشیدن استفاده می‌شده ۱۰ سانتی‌متر ارتفاع دارد و بر یک پایه استوار شده است.
یکی از شگفت انگیزترین یافته‌های این شهر باستانی، پیدا شدن نشانه‌های کهن‌ترین جراحی مغز در آن است. جمجمه‌ای از دختر ۱۲ یا ۱۳ ساله در این شهر باستانی کشف شده که در چهار هزار و ۸۰۰ سال قبل پزشکان این منطقه برای درمان بیماری هیدروسفالی (جمع شدن مایع در جمجمه) بخشی از استخوان جمجمه او را برداشته و جراحی کردند و این دختر بچه نیز مدت‌ها بعد از این عمل زنده مانده است.
اسکلت کامل این دختر بچه پیدا شده و چهره او نیز توسط اندام‌شناسان دیرینه‌شناس بازسازی شده است.
برای نخستین بار در شهر سوخته یک چشم مصنوعی با پیشینه چهار هزار و ۸۰۰ سال کشف شد، این چشم مصنوعی متعلق به زنی ۲۵ تا ۳۰ ساله در یکی از گورهای شهر سوخته مدفون شده و بر روی جمجمه او قرار داشته است.
چشم مصنوعی یافت شده در چشم چپ این زن کار گذاشته شده و با وجود گذشت زمان هنوز سالم مانده است.
جنس این چشم مصنوعی به طور کامل مشخص نشده اما به نظر می‌رسد در ساخت آن از قیر طبیعی مخلوط به نوعی چربی جانوری استفاده شده است.
بر روی این چشم مصنوعی ریزترین مویرگ‌های داخل چشم توسط مفتول‌های طلایی به قطر کمتر از نیم میلی‌متری طراحی شده و مردمک این چشم نیز در وسط طراحی شده و تعدادی خطوط موازی که تقریباً یک لوزی را تشکیل می‌دهند پیرامون مردمک دیده می‌شود.
خط کش ساخته شده از چوب آبنوس در کاوش‌های باستان‌شناسی شهر سوخته کشف شده، این خط کش به طول ۱۰ سانتی‌متر با دقت نیم میلی‌متری از جنس آبنوس است؛ کشف این وسیله نشانگر این است که ساکنان این شهر باستانی پیشرفت‌های زیادی در زمینه علم ریاضیات داشته‌اند.
کهن‌ترین تخته نرد جهان از گور باستانی شماره ۷۶۱ در شهر سوخته به همراه ۶۰ مهره پیدا شده است. این تخته نرد؛ بسیار قدیمی‌تر از تخته نردی است که در گورستان سلطنتی «اور» در میان رودان (بین النهرین) پیدا شده بود.
این تخته نرد از جنس آبنوس و به شکل مستطیل ساخته شده است و بر روی آن یک مار که ۲۰ بار به دور خود حلقه‌زده و دمش را در دهان گرفته، نقش بسته است.
این تخته نرد ۲۰ خانه بازی و ۶۰ مهره دارد و مهره‌ها که در یک ظرف سفالی در کنار تخت نرد قرار داشتند از سنگ‌های رایج شهر سوخته یعنی لاجورد، عقیق و فیروزه ساخته شده‌اند./انتهای پیام
وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی