کارآفرین و عضو اتاق بازرگانی تهران در یادداشتی با اشاره به اعلام اسامی کاندیداهای دولت سیزدهم از...
کارآفرین و عضو اتاق بازرگانی تهران در یادداشتی با اشاره به اعلام اسامی کاندیداهای دولت سیزدهم از سوی رییس جمهور، چند توصیه خطاب به گزینه معاونت علمی فناوری ریاست جمهوری مطرح کرد.
به گزارش ایسنا، در یادداشت نسیم توکل آمده است: از زمان برگزاری انتخابات ریاست جمهوری تاکنون گمانه زنی‌های متفاوتی درباره ترکیب کابینه دولت جدید به میان آمده تا اینکه سرانجام ترکیب اصلی اعلام شد اما به نظر می‌رسد همچنان امکان تغییرات فراوان در افراد وجود دارد.
باید اشاره کنم که به اعتقاد من بسیاری از گمانه‌زنی‌ها که در رسانه‌ها نسبت به ترکیب افراد مطرح می‌شوند با هدف دریافت نظر و دیدگاه‌های جامعه به اجرا در می‌آیند و به هر حال برداشت جامعه نسبت به افراد مختلف و پذیرش آن‌ها مهم است. در دولت فعلی نسبت به وزارتخانه‌های حساس افراد متعددی معرفی شدند؛ با این حال شاهد اختلاف‌های بسیار زیادی نبودیم و به نظر می‌رسد هدف یکپارچگی به دست آمده است.
از سوی دیگر، در ابتدا به نظر می‌رسید که آقای رئیسی علیرغم انتظارات قصد دارد خود را صرفاً دولتی اصول‌گرا نشان ندهد و در تلاش است تا از طیف‌های مختلف افراد را برای تصدی پست‌های وزارت معرفی کند اما به هر حال لیستی که بیرون آمده نشان می‌دهد که اگرچه بیشتر چهره‌ها متخصص هستند اما به جناح خاصی تعلق دارند.
آنچه که مهم است متأسفانه حساسیت‌ها برای برخی پست‌ها بیشتر بود و وزارتخانه‌های مهم همچون وزارت علوم و آموزش و پرورش از دایره اهمیت خارج بودند؛ در حالی که بسیاری از وقایع تأسف بار در کشور ما از حوزه‌های صنعت، معدن، دولت، مسئولین، تصمیم‌های سیاسی، اقتصادی، معضلات فرهنگی و اجتماعی ما به نظام آموزشی و تعلیم و تربیت کشور باز می‌گردد، هیچ حساسیتی بر روی این وزیر و برنامه ارائه شده نامزدهای تصدی پست وجود نداشت؛ در عوض وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات بیشتر در مدار توجه بود و رقابت نزدیک‌تری برای سهم خواهی در این مراکز وجود داشت.
همواره اینطور بوده که به دلیل وجود پروتکل‌ها و تمهیدات خاص برای تصدی پست معاونت‌های ریاست جمهوری، گمانه‌زنی‌های کمتری وجود داشته و به نسبت درصد سهم‌خواهی ها پایین تر بوده است. با این حال، نگاهی به معدود اسامی احتمالی منتشر شده برای در اختیار گرفتن معاونت‌ها نشان می‌دهد که چهره‌ها از دایره معاونت‌های دولت یازدهم و دوازدهم خارج نبود؛ یعنی لیست‌های احتمالی می‌گویند هر نفر معرفی شده به نوعی در دایره مسئولان قبلی بوده است. این نشان می‌دهد که وقتی فردی از بدنه معاونت انتخاب شده عملاً سیستم در آن نقطه تغییر چندانی نخواهد کرد و عملکرد مثلاً معاونت علمی ریاست جمهوری راضی کننده بوده و نفر بعدی قرار هست همین ساختار را پیش ببرد.
به عنوان فردی که با سیستم دانش‌بنیان آشنایی دارم و به عنوان یک دست تلاش کردم بسیاری مسائل را پیش برم و هر انتقاد و بررسی عملی را از طریق نوشتن یادداشت به کمک رسانه‌ها، شرکت در جلسات مختلف و درخواست از معاون قبلی برای جمع آوری نظرات فعالان، پیشنهادهای منتقدان و نیازهای شرکت‌ها برای اعلام به معاون بعدی، لازم می‌دانم نکاتی را خطاب به معاون آینده علمی فناوری نهاد ریاست جمهوری اعلام کنم.
1. انتظاراتی که در جامعه نسبت به معاونت در اختیار شما وجود دارد در سطح یک وزارتخانه است. در حالی که نیروهای مشغول در این سازمان بسیار محدود هست؛ بنابراین شما باید برای ایجاد ساختاری که خروجی مطلوب دارد، برنامه‌ریزی کنید.
2. چارت سازمانی موجود معاونت علمی فناوری ریاست جمهوری فاقد کارکرد است. بهره‌وری در این چارت به شدت پایین بوده، معاونت‌ها، مدیران و سلسله مراتب به درستی تعریف نشده و دستورهای اجرایی از بالا به پایین انجام نمی‌شوند، بسیاری از برنامه‌های مدیران ارشد و میانی در پایین چارت مسکوت می‌ماند و ضعف بزرگ منابع انسانی در این معاونت وجود دارد.
3. ساختار کنونی سرشار از مشاوران، اساتید دانشگاهی و شرکت‌های ورشکسته‌ای است که در جامعه متخصص و صنایع مختلف کشور جایگاه مثبت و معتبری ندارند و همیشه شرکت‌ها گمان می‌برند که افرادی با سابقه ناموفق در اداره صنعت و ورشستگان علمی و دانشی هستند چطور می‌توانند اعضای کمیته فنی یا شرکت‌های ارزیاب باشند؟
4. معاون محترم علمی شاخص‌های ارزیابی دانش‌بنیانی کاملاً سلیقه‌ای بوده و بستگی به نظر افراد در کمیته‌ها دارد. شاخص‌ها را شفاف کنید. هیچ معیار و شاخص روشنی برای انتخاب شرکت‌های همکار و پیمانکاران ارزیاب معاونت علمی که همه برون‌سپاری هستند، وجود ندارد. این مسئله باعث شده که نظرات و دیدگاه‌ها نسبت به انتخاب این افراد در جامعه منفی باشد. بیرون بیایید و ببینید چه اتفاقی در حال وقوع است. به شما پیشنهاد می‌کنم که شبیه یک ارباب رجوع با مرکز شرکت‌ها و موسسات دانش‌بنیان معاونت علمی ریاست جمهوری تماس بگیرید و از آن‌ها بخواهید فرآیند دانش بنیانی یا هر نوع شکایت و اعتراضی که نسبت به درخواست‌ها و نیازسنجی‌ها از این مرکز جویا شوید. خواهید دید که چگونه برنامه‌ها و ایده‌هایی که در سر دارید، به چه شکلی به ارباب رجوع انتقال داده می‌شود. یعنی از نظر مشتری مداری، ساختار و فرهنگ سازمانی معاونت علمی دارای مشکلات وسیع است.
5. اگر چه رسیدگی به شرکت‌های دانش‌بنیان مأموریت اصلی این نهاد است و باید طرح‌های حمایتی و پشتیبانی از گروه‌ها داشته باشید اما به این واسطه خودتان را اسیر جذب و در اختیار گرفتن اساتید دانشگاهی نکنید. همان طور که به چارت سازمانی می‌نگرید، افراد نخبه را در رادار داشته باشید. در کشور ما بسیاری افراد از نظر تحصیلات و جایگاه علمی نخبه هستند اما از نظر کارآیی، چیدن سیستم، مدیریت، قرار گرفتن در یک سازمان و اجرای برنامه‌ها بسیار ضعیف هستند. این‌ها به درد سنجش، ارزیابی و نوشتن مقاله می‌خورند، برای اجرای یک فرآیند و کار عملی مناسب نیستند. لذا در استراتژی تیم‌سازی بازنگری فرمایید و برنامه متفاوتی بچینید.
6. لطفاً هشت ساله نه، در یک برنامه زمانی چهار ساله سند چشم‌اندازی برای معاونت علمی تدوین نمایید. مأموریت خود را تعیین و برای رسیدن به آن راه‌کارها و راهبردهای خود را مشخص کنید. برای این کار به ویژه از فعالان شرکت‌های دانش بنیان و چهره‌ها اصلح دانشگاهی بهره جویید. دیدگاه‌ها و نظرات این افراد را دریافت کنید تا به انتظارات جامعه از عملکرد خود نیز دست یابید.
7. از شما می‌خواهم نسبت به درک جایگاه علمی و فناوری کشور به دور از شعار زدگی، با واقع‌نگری و همچنین خودتان در میان معاونان رئیس جمهوری مبادرت ورزید. دریابید که نهایتاً قرار است به کجا برسید و ما به کجا می‌رویم. عملکرد نهایی شما در خروجی برنامه‌هایی است که جامعه بتواند آن‌ها را درک کند. اگر هر روز به تعداد شرکت‌های دانش‌بنیان افزوده می‌شود جامعه باید شاهد تبدیل دانش به ثروت باشد و نمود آن را در سفره خود ببیند. بنابراین نشستن در رویدادها، سمینارها، نمایشگاه‌ها و روبان قیچی کردن هیچ دردی از مردم دوا نمی‌کند و هیچ پیامی به جز شعار زدگی انتقال نخواهد داد.
8. لازم است پیش از ورود این نکته را بدانید که شرکت‌های دانش‌بنیان فقط در معاونت علمی ارزش دارند. متأسفانه معاونت علمی هیچ نوع تفاهمی با سازمان‌ها و وزارتخانه‌ها بسته به مرحله اجرایی شدن انعقاد نکرده است. از شهرداری‌ها تا سازمان‌های مختلف، شرکت‌های دانش‌بنیان فقط برندهایی هستند که ارزش آن‌ها را معاونت علمی و صندوق نوآوری و شکوفایی درک می‌کند و هیچ ارزشی در وزارت صمت، علوم، ارتباطات و هیچ جای دیگری ندارند.
دانش‌بنیان‌ها در دید جامعه شرکت‌های دانشگاهی شناخته می‌شوند که به انجام امور تحقیقاتی مشغول بوده و نمونه‌ای غیر مؤثر و غیر قابل تولید دارند؛ در حالی که ما دانش‌بنیان‌ها را تولیدکنندگانی صنعتگر می‌شناسیم؛ یعنی به جای وارد کردن دانش و فناوری و سپس کالایی را تولید کنند عملاً در حال به دست آوردن فناوری هستند. یعنی یک فرآیند معکوس را با تعریف وزارت صمت از تولیدکننده ایجاد کرده‌اند. نکته بسیار مهم این است که جنابعالی باید ارزش آفرینی نسبت به دانش‌بنیانی را در کشور و ساختار دولت ایجاد کنید. همچنین از اجرای تفاهم‌نامه‌ها و قانون‌هایی که تصویب می‌شوند یقین حاصل نمایید. ضعف‌های اطلاع رسانی و آگاهی سازی را بپوشانید تا نسبت به مأموریت شرکت‌ها درک روشنی در جامعه به وجود آید.
9. به نظر می‌رسد نیاز است تا در نشستی مشترک با وزارت صمت مفهوم تولید را معنا کنید. وزارت صمت برنامه‌های موازی کاری که دانش و فناوری را به چالش کشیده زیاد دارد. اسناد چشم‌انداز مختلفی برای صنایع مختلف در حال تعریف دارد که همان کارها با معنای متفاوتی در معاونت علمی پیش می‌رود. یک بار برای همیشه با معاونت صنایع وزارت صمت بنشینید و برنامه‌ریزی مشخص و تقسیم کار یکسانی انجام دهید. شما باید در یک خط حرکت کنید نه در دو مسیر مختلف یا موازی.
10. معاونت علمی نهاد ریاست جمهوری نباید جایی برای ارتباطات رفاقتی و فامیلی باشد. یا مکانی برای افرادی که استاد دانشگاه هستند و می‌پندارند باید حتماً همکاران خود را در آنجا جای دهند. معاونت علمی جای افرادی است که برای رسیدن به اهداف کشور در امر توسعه و سازندگی ارزش قائل هستند. به علاوه، معاونت علمی جایگاه قضاوت نیست بلکه جایی برای هدایت و رهبری است. این دیدگاه که شرکت‌ها با صرف هزینه‌های بسیار زیاد محصولی را تحقیق و توسعه کرده و سپس نمونه آن را آماده سازند تا به این نهاد ارائه دهند و مورد قضاوت قرار بگیرد، باید تغییر کند. متأسفانه شاخص‌های بررسی آنقدر متفاوت و دو گانه هست که صدها مورد را شرکت‌ها می‌دانند و این نقطه محل انتقاد و شکایت بسیاری از فعالان دانش‌بنیان کشور است. معاونت علمی آینده باید این ناهمواری‌ها را به سمت و سوی بهبود و شفافیت پیش برد. مثلاً به شرکت‌هایی که به دلیل تحریم یا مشکل منابع مالی با موانعی در مسیر تولید و فعالیت برخورد کرده‌اند، راهکار و راهنمایی ارائه دهد تا بتوانند به سمت دانش‌بنیان شدن حرکت کنند.
به عبارت دیگر، توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان را از یک پله عقب‌تر پیگیری کنند. نه اینکه همه کار و فشار اجرای برنامه بر روی شرکت‌ها باشد و معاونت علمی سپس اعلام کند شما دانش‌بنیان هستید یا خیر!
11. صندوق نوآوری و شکوفایی از نظر ساختار سازمانی به طور کامل با معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری متفاوت است. شرکت‌هایی که به صورت مداوم با این دو نهاد ارتباط دارند، به وجود این موضوع کاملاً آگاه هستند. چرا وزارت ارتباطات و صمت خیلی معاونت را قبول ندارند و در یک چارچوب حرکت نمی‌کنند!؟ در واقع، ساختارهای هم عرض به طور مداوم در حال به چالش کشیدن یکدیگر هستند و حتی توافق‌نامه‌های داخلی صندوق و معاونت اجرایی نمی‌شود!
12. مورد بعدی اینکه ما انتظار شفافیت کامل از صندوق نوآوری و شکوفایی و معاونت علمی ریاست جمهوری داریم. همه می‌دانیم که وام‌های کلانی هم از سوی معاونت علمی، ستاد اقتصاد دیجیتال و هم معاونت تحول داده می‌شود. بنابراین بهتر است معاونت علمی به عنوان یک معاونت شفافیت خواه که به سمت دولت الکترونیک حرکت می‌کند، تمام تقاضاهای وام، میزان وام‌های اعطایی و بازپرداخت‌ها را در وبسایت خود قرار دهد تا مردم بتوانند به راحتی آمار را مشاهده کنند. از این راه تلاش شود تمام سوء تفاهم‌ها درباره سرازیر شدن منابع مالی به دانشگاه‌ها، افراد خاص و... برطرف شود.
13. برای ارزیابی اقدامات معاونت علمی در سال‌های گذشته و اطلاع‌رسانی بهتر افکار عمومی به منظور آگاهی عمومی از ارزش آفرینی، نتیجه راه‌اندازی مراکز رشد و نوآوری، همکاری‌های مشترک، کنسرسیوم‌ها، تفاهم‌نامه‌های دو جانبه و سه جانبه، احداث مراکز در کشورهای آفریقایی و آسیایی، برگزاری نشست‌های بین‌المللی با هزینه‌های بسیار زیاد چه سودی داشته و برای ثروت آفرینی در کشور چه اثری داشته است. اگر سودی رسانده ادامه یابد و در غیر این صورت منابع مالی قطع شود و مراکز پر خرج از جیب درآمدهای ملی تعطیل شوند. معاونت علمی نباید جایگاه طرح‌های اساتید دانشگاهی شود که درس دادن، تولید نیروی متخصص و آموزش سرمایه‌های انسانی مملکت را رها کردند و به دنبال کسب ثروت و قدرت افتاده‌اند و به تدریس در دانشگاه به عنوان مقوله‌ای برای به دست آوردن رانت می‌نگرند.
14. از شما معاونت آینده تقاضا دارم، به محض در اختیار گرفتن این پست در جلسه‌ای از تمامی شرکت‌های عضو دعوت به عمل آورید، دغدغه‌ها و مسائل آن‌ها را دریافت کنید و برای تک تک آن‌ها راهکار و اقدام اجرایی بیابید. همچنین باید اشاره شود که دانش‌بنیان شدن صرفاً در رسته خدمات خاص و محصولات در حال انجام است. لطفاً این مورد را توسعه دهید و کمک کنید که بیشتر محصولات و ارائه خدمات دانش محور به شرکت‌های فناور در زمره شرکت‌های دانش‌بنیان قرار گیرد.
15. ارزیابی مجددی از شرکت‌های ارزیابی به عمل آورید و امکان شنیدن صدای شکایت شرکت‌های ارزیابی و مشاوران را در معاونت علمی فراهم آورید تا هر جا سوء استفاده یا تخلفی مشاهده کردند بتوانند آن را به معاونت علمی انتقال دهند.
16. تسهیلاتی که هم‌اکنون معاونت علمی تصویب می‌کند، عمدتاً با سودها و موعد بازپرداخت سلیقه‌ای صورت می‌گیرد. این حمایت‌های مالی در عمل هیچ تفاوتی با تسهیلاتی که بانک‌ها ارائه می‌دهند هیچ تفاوتی ندارد. یعنی شرکت دانش‌بنیان از نظر منابع مالی و دریافت تسهیلات هیچ فرقی با دیگر شرکت‌ها و تولیدکنندگان ندارد.
لذا خواهش دارم با استفاده از ظرفیت صندوق نوآوری و شکوفایی تلاش کنند بانک دانش‌بنیانی را تأسیس کرده که با همان ارزش‌های ریسک پذیری بتواند حمایت مالی انجام دهند تا شرکت‌های دانش بنیان بتوانند با بهره کمتر و تنفس بیشتر بتوانند به فعالیت ادامه دهند. در حالتی کنونی که شرکت‌ها مجبور به پرداخت سود 12 تا 18 درصد با موعد پرداخت یک ساله هستند به هیچ شکل برای شرکت‌های دانش‌بنیان توجیه پذیر نیست. از سوی دیگر هر قدر که روال گرفتن تأییدیه و تصویب مالی در معاونت علمی سریع پیش رود، در بانک هیچ مزیتی برای دانش‌بنیان‌ها قائل نیستند. پرونده را دوباره در کمیته‌های خود بررسی می‌کند و بسیار پیش آمده که رقم‌های مورد نظر خود را با درصد سود بالاتر پرداخت می‌کنند. به این ترتیب بسیاری از شرکت‌های دانش‌بنیان امکان دریافت تسهیلات را به دست نمی‌آورند و توان حل مشکلات خود را ندارند. خواهشی که دارم این است که برنامه‌ریزی انجام دهند تا بانک‌ها با شرایط روز و ریسک پذیری لازم با دانش‌بنیان‌ها کار کنند و ضمانت‌نامه‌ها یا وثیقه‌های مورد نیاز را تعدیل و تسریع بخشند.
انتهای پیام