استاد سابق دانشگاه فردوسی مشهد و پژوهشگر حوزه آب و قنات با بیان اینکه ضعف بسترهای قانونی عامل عدم مدیریت مصرف آب در بخش کشاورزی است، اظهار کرد: ضروری است شرکت‌های دانش بنیان داخلی، تجهیزات و ابزارهای نوین آبیاری را طراحی و بومی‌سازی کرده و بخش کشاورزی کشور را به این سیستم‌ها تجهیز کنند.
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی همراز، محمد حسین پاپلی یزدی گفت: چگونگی و میزان مصرف آب در موادی از برنامه سوم توسعه مورد توجه و اهمیت قرار گرفت و در برنامه چهارم و سایر برنامه‌ها نیز به عنوان مسئله مهم مورد توجه بوده است، در نهایت در برنامه هفتم عنوان شد با ایجاد بسترهای مناسب باید تا پایان برنامه ۲۵ درصد مصرف آب در بخش کشاورزی کاهش یابد، ولی تاکنون این اهداف به طور کامل و دقیق عملیاتی نشده است.
وی ادامه داد: در این برنامه‌ها آمده است که قسمت اعظم آبیاری باید سیستم تحت فشار باشد، این قانون در بخش‌های خصوصی و در مزارع بزرگ در سطح ۸۰۰ تا ۱۰۰۰ هکتار در خراسان، مرودشت، آذربایجان و مزارع تحت نظر بنیاد مستضعفان و جانبازان و آستان قدس رضوی اجرایی شد و آبیاری به صورت قطره‌ای، بارانی و سطح زیر کشت انجام گرفت، اما به دلیل سرمایه‌بر بودن، نداشتن متخصص، ابزار و تکنولوژی کافی، این قانون در سطح کلان و در مقیاس گسترده اجرایی نشده است.
این محقق و پژوهشگر با تاکید بر اینکه از آنجا که این تکنولوژی‌های روز دنیا وارداتی است و برای کشور صرفه اقتصادی ندارد؛ گفت: می‌توان از شرکت‌های دانش‌بنیان بهره گرفت و با بومی‌سازی و بهره گیری از دانش داخلی، ابزار و تکنولوژی‌های لازم در داخل کشورطراحی و توسط شرکت‌های صنعتی داخلی با تامین اعتبارات لازم تولید کرد.
پاپلی با اشاره به افزایش تولید محصولات کشاورزی و ایجاد امنیت غذایی به عنوان تکالیف وزارت کشاورزی و حفاظت از منابع آبی به عنوان تکلیف وزارت نیرو گفت: مهمترین و اساسی‌ترین اقدام، هماهنگی و تعامل سازنده بین وزارت نیرو و جهاد کشاورزی است تا بتوانند قوانین و تفاهم‌نامه‌های موجود را به مرحله اجرا درآورند.
وی گفت: بسیار ضروری است که شرایط فعلی و ظرفیت‌های آبی موجود کشور به صورت دقیق و شفاف برای مردم و کشاورزان توضیح وبه آنها اطمینان داده شود که با کاهش مصرف، از درآمدشان کاسته نمی‌شود، همچنین ترویج شود که با کاهش مصارف آب، سطح کشت را توسعه مجدد نداده و اقدام به تولید در مقیاس و هکتار بیشتر نکنند.
وی یکی از موانع جدی در این مسیر را شرکت‌های تعاونی روستایی عنوان کرد و گفت: این بخش بدون دانش کافی از بازار فروش، کشاورزان را وادار به تولید بیشتر می‌کنند، اقدامی که بعضا به ایجاد تولیدات مازاد و اتلاف منابع آبی می‌انجامد.
پاپلی فقدان زنجیره تامین، تولید، بازاریابی و ارزش افزوده مواد کشاورزی را ضعف جدی دیگر در مصرف آب بخش کشاورزی دانست و گفت: رویکرد خام فروشی در بازار محصولات کشاورزی دنیا تغییر کرده است و کشورها با استفاده از دانش و تکنولوژی روز محصولات فرآوری شده با ارزش و صرفه اقتصادی بیشتر را به بازارها عرضه می‌کنند، به عنوان مثال به جای فروش گوجه فرنگی به صورت خام با تولید پروتئین هسته گوجه‌فرنگی، بازارهای بین‌المللی را در اختیار می‌گیرند و آب و خاک را ارزان نمی‌فروشند.
پاپلی در پاسخ به این سوال که آیا قنات‌ها به عنوان یک ساز و کار کهن در این کشور امروزه می‌توانند مشکل آب در بخش کشاورزی راحل کنند؟ گفت: قنات‌ها به عنوان فرهنگ و تمدن ۱۷۰۰ ساله دیگر نمی‌توانند پاسخگو و تامین‌کننده آب مصرفی جمعیت کنونی کشور باشند، اما می‌توان از الگوی مدیریتی که در استفاده از آب قنات‌ها به کار گرفته می‌شد استفاده بهینه کرد.
وی ادامه داد: بهره‌برداری از آب قنات‌ها به‌گونه‌ای بوده که توانسته است ۱۷۰۰ سال در یک سرزمین کم آب با وجود داشتن ۱۲۰۰ شریک آبی با میزان مصرف ۲ دقیقه تا ۶ ساعت مصرف، به بقاء خود ادامه دهند. منابع آب این قنات‌ها توسط ۳ یا ۴ نفر بدون هیچ اختلاف و تاخیری در دوره زمانی ۱۲ روزه، آبیاری مزارع را مدیریت کرده و هزینه‌های بالاسری را کاهش می‌داده است.
این محقق در حوزه آب و قنات گفت: نکته مهم و قابل توجه در مورد قنات‌ها نظم و انضباطی است که بین زمان، مکان و سرمایه برقراربوده و ما امروزه می‌توانیم به عنوان یک ساختار مدیریتی دقیق در مدیریت منابع آب به کار گیریم./انتهای پیام
وزارت نیرو