کرمان؛ خط پایانی بر وعده شتابزده رئیس جمهور در اصفهان

بهمن ماه سال گذشته بود که معصومه ابتکار از توقف طرح 12 ساله خط انتقال آب از تونل بهشت‌آباد برای حل بحران آب اصفهان خبر داد این در حالی است که در سفر هیأت دولت به کرمان، پروژه انتقال آب از بهشت‌آباد برای استان کرمان کلنگ‌زنی شد.
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی همراز به نقل از فارس، یکی از حواشی جدی سفر اخیر رئیس‌جمهور به کرمان افتتاح طرحی بود که با اجرای آن قرار است طولانی‌ترین خط انتقال آب کشور رقم بخورد. رویدادی که فارغ از امکان‌سنجی یا هزینه‌های آن یک نکته مهم را در دل خود نهفته دارد و آن یک تناقض جدید در اقدامات دولت تدبیر و امید است.

پروژه‌ای که به نظر می‌رسد هم از تونل در آن استفاده خواهد شد و هم قرار است آب از بهشت‌آباد کیلومترها مسیر را طی کند تا آب به کرمان برسد. در اصل انجام چنین پروژه‌ای پس از سال‌ها مطالعه و تحقیقات ایرادی نیست اما نکته اصلی تناقضی است که مسؤولان دولتی در مورد آن پاسخی ارائه نمی‌دهند؛ چرا انتقال آب از بهشت‌آباد به اصفهان دارای خطرات زیست‌محیطی است آن‌هم با بیش از 15 سال مطالعه و کار تحقیقاتی اما برای انتقال آب از همین منطقه به کرمان مشکلی ایجاد نمی‌شود.

خط بطلان بر وعده‌های رئیس‌جمهور در سفر استانی از سوی ابتکار

کار متوقف شده و هیچ‌وقت هم اجرا نخواهد شد، این آخرین واکنش وزیر نیرو به پروژه آب‌رسانی تونل بهشت‌آباد است؛ حمید چیت‌چیان روز گذشته در گفت‌وگو با رسانه‌ها به شائبه‌ ادامه طرح احداث تونل‌های بهشت‌آباد و گلاب پایان داد و گفت: «تونل بهشت‌آباد مطلقاً اجرا نمی‌شود».

معصومه ابتکار رئیس سازمان محیط‌زیست نیز با انتشار این مصاحبه در صفحه اینستاگرامش، مهر تأییدی بر این صحبت‌ها زد و این یعنی خط بطلان و تیر خلاص بانوی سبزپوش دولت بر آرزوی مردم اصفهان و خداحافظی با رویای احیای زنده‌رود.

در مطلب منتشر شده ابتکار آمده است: «طرح تونل بهشت‌آباد با هدف انتقال سالانه یک‌میلیارد و 100 میلیون مترمکعب آب از چهارمحال و بختیاری به اصفهان و فلات مرکزی جهت توسعه کشاورزی این مناطق داده شد؛ طرح بهشت‌آباد در سال 1390 در حالی کلنگ‌زنی شد که سازمان حفاظت محیط زیست کشور در سال 1386، مرکز پژوهش‌های مجلس در سال 1387 و سازمان مدیریت منابع آب ایران به‌عنوان متولی آب کشور به این طرح اشکالات فراوانی گرفته و آن را تائید نکرده بودند»

این در حالی است که یک سال قبل و در بهمن‌ ماه سال 93 بود که حسن روحانی با حضور در میدان نقش‌جهان خطاب به مردم اصفهان گفت: زاینده‌رود مظهر تمدن فقط اصفهانی‌ها نیست و از آن سراسر ملت ایران است؛ در این راستا به وزارت نیرو و استاندار اصفهان دستور می‌دهم اگر آب زاینده‌رود به اندازه کافی هم نباشد، نباید خشک شود.

تدبیر دولت یازدهم؛ توقف طرح 65 کیلومتری و اجرای طرح 700 کیلومتری

اما علیرضا رزم حسینی استاندار کرمان اسفند 94 به صدور مجوز انتقال آب شرب از بهشت‌آباد به کرمان در دولت تدبیر و امید اشاره کرده و ادامه می‌دهد: انتقال 180 میلیون مترمکعب آب در سال به استان کرمان با اجرای این پروژه محقق می‌شود که قطعه اول لوله‌گذاری از کرمان به سمت یزد از ابتدای سال 95 به طول 270 کیلومتر طی زمان‌بندی 4 ساله اجرا خواهد شد.

استاندار کرمان اجرای این پروژه را اقدامی بزرگ از سوی دولت یازدهم عنوان کرده و تصریح می‌کند: طول کل خط انتقال آب حدود 700 کیلومتر است که مابقی آن در مرحله بعد به مناقصه خواهد رفت.

به گزارش خبرگزاری رسمی دولت سه طرح انتقال آب به استان کرمان با پیگیری استاندار و تائید وزارت نیرو در دستور کار قرار گرفته است.

توقف طرح انتقال آب با مسافت 65 کیلومتری و مطالعات 12 ساله

این در حالی است که وزیر نیرو در اردیبهشت‌ ماه سال 93 انتقال آب از سد بهشت‌آباد به اصفهان از طریق تونل به طول 65 کیلومتر را راهکار نامناسبی دانسته و گفت بود: با تجربه‌های ناموفقی که در گذشته در طرح‌هایی نظیر تونل انتقال آب کوهرنگ 3، سرشاخه‌های دز به قمرود و نواحی غرب با پدیده خشک شدن چشمه‌ها٬ چاه‌ها و قنات‌ها مواجه شدیم، برای جلوگیری از این موضوع قرار شد آب از طریق لوله و ایستگاه پمپاژ منتقل شود.

استاندار اصفهان در نشستی در رابطه با اجرایی شدن طرح انتقال آب به حوضه زاینده‌رود می‌گوید: قیمت انتقال آب در نظریه جدید دو تا سه برابر قیمت انتقال آب در طرح اولیه است زیرا اگرچه میزان سرمایه‌گذاری در هر دو نظریه ثابت است، اما از تونل 100 ساله و لوله 30 ساله امکان بهره‌برداری وجود دارد و به‌علاوه انتقال آب توسط تونل هزینه‌ای ندارد در حالی که لوله نیاز به 700 متر پمپاژ دارد که هزینه انرژی را به طرح تحمیل می‌کند.

زرگرپور در ادامه تصریح می‌کند: ارزان‌ترین طرح برای انتقال آب به فلات مرکزی، طرح احداث سد و تونل است. طرحی که 10 تا 12 سال مطالعات فنی دارد و تمام مراجع قانونی آن را تائید کرده‌اند و هنوز معتبر است باید اجرا شود و البته نظریه جدید نیز باید توسط کارشناسان بررسی شود که اگر این بررسی به‌درستی انجام گیرد حتماً به جمع‌بندی مشابه نظر من خواهد رسید.

ضیایی مشاور داخلی و مجری طرح بهشت‌آباد هم در این باره نظری انتقادی دارد و معتقد است: وزارت نیرو به‌جای در نظر گرفتن منافع و مصالح ملی رویه تسلیم در برابر تمایلات قومی و تفرقه‌افکنانه کسانی را در پیش گرفته است که با تحریک احساسات مردم مقاصدی خاص را دنبال می‌کنند.

وی در ارتباط با طرح بهشت‌آباد این طور توضیح می‌دهد: طرح شامل سد بتنی دو قوسی و تونل انتقال آب است. طرح با در نظر گرفتن جهات فنی- اجرایی - اقتصادی چنان طراحی شده است که به‌صورت ثقلی و بدون نیاز به پمپاژ آب را با کمترین هزینه بهره‌برداری به زاینده‌رود در محلی نزدیک باغ بهادران منتقل می‌کند.

اقدامات مدیران استان اصفهان در رفع عطش مردم؛ از هشدار تا پلمب چاه‌ها و تذکر به معاون رئیس‌جمهور

در این رابطه اما به نظر می‌رسد اگر چه مدیران ارشد استان و در رأس آن‌ها استاندار اصفهان اقداماتی را برای حل این معضل انجام داده‌اند ولی در عمل آن‌ چیزی که محقق شده دستاورد مناسبی برای استان اصفهان نیست. به تعبیر بسیاری از مسؤولان اصفهان و شخص استاندار مردم اصفهان هنوز از تبعات خطرناک خشک‌سالی شدید در اصفهان آگاه نیستند و از روزهای سخت پیش رو بی‌خبرند.

بر اساس آمار اعلامی استاندار اصفهان جزو 5 استان کشور است که با خشک‌سالی شدید مواجه است که بر خلاف پیش‌بینی‌ها در کل استان 33 درصد میزان بارش‌ها کاهش یافت و از غرب به شرق استان نیز 20 تا 80 درصد کاهش بارش گزارش شده است.

در چنین شرایطی اصفهان جز سه کم بارش کشور قرار گرفته و در سرشاخه‌های زاینده‌رود نیز حدود 22 درصد کاهش بارش صورت گرفته است که بر کل حوضه زاینده‌رود تأثیرگذار خواهد بود و حجم آب پشت سد نیز 35 درصد کاهش ظرفیت دارد.

تابستان و پاییز بسیار سختی را در اصفهان خواهیم داشت

رسول زرگرپور در اولین جلسه مشترک شورای حفاظت از منابع آب، مجاری و تأسیسات آبی استان اصفهان، این‌طور وضعیت بحرانی پیش روی اصفهان را مطرح می‌کند: تابستان و پاییز بسیار سختی را خواهیم داشت، هم در رابطه با کمیت و هم در رابطه با کیفیت حتماً با مشکل مواجه خواهیم شد که قرار است در این خصوص برنامه‌ریزی شود و دستگاه‌ها از جمله صدا و سیما، جهاد کشاورزی، آب منطقه‌ای، هواشناسی و... به مردم اطلاع‌رسانی نمایند تا از این وضعیت سخت عبور کنیم.

درخواست تدوین برنامه اضطراری و مسدودسازی 764 چاه غیرمجاز

استاندار اصفهان‌ همچنین در دیدار معاون نظارت بر بهره‌برداری شرکت مهندسی آبفای کشور با اشاره به خشکسالی شدید در استان، خواستار تدوین برنامه اضطراری در خصوص کمیت آب توزیعی جهت شرب و نظارت بیشتر بر کیفیت آب آشامیدنی شد.

زرگرپور به مسدود کردن چاه‌های غیرمجاز و نصب کنتورهای هوشمند به عنوان اقدام دیگری برای مدیریت مصرف آب در اصفهان اشاره کرد و بیان می‌دارد: با مسدود کردن 764 چاه غیرمجاز از فروردین 94 تا فروردین 95، 30 میلیون متر مکعب صرفه‌جویی شده است و در سال جاری این مقدار باید به دو هزار عدد برسد.

جریان آب در رودخانه مردم را دچار تناقض کرده!

علی‌رغم وعده رئیس‌جمهور در سفر استانی مبنی بر لزوم جریان دائمی آب در رودخانه زاینده‌رود که به نظر می‌رسد ناشی از اطلاعات ناکافی وی در این زمینه است، استاندار اصفهان جریان موقت آب در رودخانه زاینده‌رود را باعث اشتباه و تناقض برداشت مردم درباره وضعیت بحرانی آب می‌داند و می‌گوید: با توجه به جریان آب در رودخانه زاینده‌رود مردم کمبود آب را باور و احساس نمی‌کند و وضعیت حاد خشک‌سالی و از طرفی جریان آب جاری برای مردم متناقض است.

رسول زرگرپور ماه گذشته در نشست خبری با اصحاب رسانه استان اصفهان به معرفی بالاترین مرجع تصمیم‌گیر در مورد مسأله آب و تذکرش به مسؤولان در مورد وضعیت آب اصفهان پرداخته و اظهار داشت: بالاترین مرجعی که در رابطه با مسائل آب کشور تصمیم‌گیری می‌کند، شورای عالی آب است که به ریاست رئیس‌جمهور و یا معاون اول ایشان برگزار می‌شود و وزرای نیرو، جهاد کشاورزی، صنعت، معدن و تجارت، کشور و رییس سازمان محیط زیست و یکی از نمایندگان مجلس و اعضای حقیقی حضور دارند.

زرگرپور با بیان اینکه طرح 9 ماده‌ای احیای حوضه آبریز زاینده‌رود در دی ماه 92 در این شورا به تصویب رسید، گفت: از 6 ماه قبل به این نتیجه رسیدم که در اجرای طرح 9 ماده‌ای بخشی به خوبی پیش می‌رود و بخشی نیز با چالش‌هایی روبروست و نیاز است که دوباره در شورای عالی آب مطرح شود.

استاندار اصفهان به جمع‌بندی معاون اول رئیس‌جمهور اشاره کرد و گفت: دکتر جهانگیری اعلام کردند که دولت طرح 9 ماده‌ای احیای حوضه آبریز زاینده‌رود را بهترین سند و برنامه در مورد زاینده‌رود می‌داند و آن را با اولویت پیگیری خواهد کرد.

به گفته زرگرپور با توجه به مصوبات این جلسه و بر اساس دستور معاون رئیس‌جمهور تمامی این مصوبات و آنچه که وزیر نیرو ابلاغ خواهد کرد معتبر است و باید مورد اجرا قرار گیرد.

اما به نظر می‌رسد عدم جدیت در اجرا مصوبات استاندار اصفهان را نیز در جلسه شورای عالی آب به ریاست معاون اول رئیس‌جمهور به گلایه وا داشته است. چرا که زرگرپور در این جلسه در رابطه با اجرای طرح 9 ماده‌ای احیای حوضه آبریز زاینده‌رود می‌گوید: در طول دو سال گذشته به جد پیگیر اجرایی شدن این مصوبه بودیم و در مواردی هم پیشرفت قابل قبولی ایجاد گردید ولی به دلیل عدم جدیت برخی از دستگاه‌های اجرایی در برخی موارد پیشرفت مطلوب حاصل نشده است.

پروژه بهشت‌آباد منحصر به یک استان نیست

در این مجال نکته قابل تذکر، ملی بودن طرح تونل آب‌رسانی بهشت آباد و گلاب است؛ که عزم مسؤولان را جدای از قومیت و مرزهای استانی طلب می‌کند، با احداث این سد و تونل 580 میلیون مترمکعب آب به فلات مرکزی انتقال می‌یابد و طبق گفته رئیس جمهور، این پروژه آب شرب مورد نیاز حداقل سه استان اصفهان، یزد و کرمان را تأمین می‌کند.

فارغ از اینکه برای این طرح 10 یا 15 سال کار مطالعاتی انجام شده یا این‌که 12 کیلومتر تونل باشد مابقی به‌صورت لوله و یا کمتر و بیشتر، در پس اظهارنظرهای متفاوت و گاها متناقض مسئولان، آنچه امروز از ماحصل رفت و برگشت‌های این طرح قابل مشاهده است، فصلی شدن تنها رودخانه دائمی فلات مرکزی ایران و مشکلات زیست‌محیطی است که کارشناسان در آینده نزدیک نسبت به آن هشدار می‌دهند و آنچه ضروری به نظر می‌رسد انجام یک اقدام جدی در راستای احیای زاینده‌رود، حل مشکل آب شرب و جلوگیری از جولان ریزگردها در استان‌های مرکزی کشور است.

عطش نصف‌جهان در انتظار اقدام و عمل مسئولان و نمایندگان

با اعلام استاندار اصفهان حجم آب موجود تقریباً در سد زاینده‌رود 10درصد از میزان آبی که می‌تواند تحویل داده شود کمتر است،80 درصد استان در خشک‌سالی شدید و بسیار شدید قرار گرفته است؛ همچنین در سال گذشته نسبت به مدت مشابه امسال390 میلیون متر مکعب آب در پشت سد ذخیره شده بود که در حال حاضر 260 میلیون متر مکعب آب در پشت سد وجود دارد که 130 میلیون متر مکعب کاهش را نسبت به سال گذشته نشان می‌دهد.

در چنین شرایطی انتظار می‌رود اقدامات فعالانه‌تری برای تحقق و اجرایی شدن طرح مدیریت واحد منابع آب و برطرف کردن مشکلات آب در فلات مرکزی کشور و البته تبعات زیست‌محیطی ناشی از آن از آلودگی هوا تا تلف شدن حیوانات و از همه مهم‌تر بروز پدیده ریز گردها چاره‌ای اندیشیده شود.

اقداماتی فراتر از تذکرات و پیگیری‌های روال‌های طولانی و بی‌نتیجه قانونی، تلاش‌هایی که باید در حد انتظار مردم اصفهان باشد و البته در اندازه توان و تراز پیگیری‌های آغاز به کار پروژه‌ای که قطعاً لابی‌های سیاسی و منطقه‌ای باعث شده است کلنگ تدبیر و امید بر طولانی‌ترین طرح انتقالی آب بر زمین بخورد.