این روزها نفس کشیدن برای اصفهانی ها سخت شده و آلودگی روزهای دی ماه اصفهان این شهر را از نصف جهانی که روزهای ابتدایی سال و در فصل بهار فرش قرمز زیر پای گردشگران پهن می کند، به آلوده ترین شهر کشور تبدیل کرده است.
نشانگرهای شاخص آلودگی در گوشه و کنار شهر چند روزی است از کار افتاده و بر اساس گزارش های هواشناسی، پایداری جو در این روزها، امید چندانی برای بهبود اوضاع و باصطلاح کارشناسان "شستشوی جو" بر جا نمی گذارد.
از این رو خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی همراز، در گفت و گویی با منصور شیشه فروش ، مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان به زیر و بم این موضوع پرداخت که در زیر آن را از نظر می گذرانیم:
آقای شیشه فروش ، کمی از وضعیت آب و هوا و آلودگی نفس گیر این روزهای شهر اصفهان بگویید
خب در ابتدای کلام باید این خبر خوش را بدهم که هواشناسی خبر از ورود یک توده هوای نسبتا غیر پایدار داده، البته این توده هوا شاید نتواند باعث شستشوی کامل جو شود، چرا که بر اساس آمار، در دیماه کمتر از 3 روز هوای پاک داشتیم و این موضوع در 20 سال اخیر کم سابقه بود و جبران این مسئله به این راحتی نخواهد بود.
این وضعیت همه ساله رو به وخامت می رود، واقعا دلیل این موضوع چیست؟
وجود توده های هوا با افزایش غلظت آلایندگی، ابرناکی، خشکی زاینده رود، توسعه صنایع در شعاع کمتر از 50 کیلومتر ، نقض قانون، اقلیم خشک اصفهان و... همه و همه باعث این وضعیت شده و کار را به جایی کشانده که بر اساس قانون هوای پاک، الان کارگروه شرایط اضطرار تشکیل شده است.البته باید گفت قانون هوای پاک به تازگی تصویب شده و طبق قانون، متولی آن محیط زیست است و دبیر خانه آن نیز در هیمن سازمان تشکیل شده که وظایف سازمان ها و نهادها در این دبیرخانه به طور جدی رصد و پیگیری می شود.
ظاهرا مطالعاتی نیز برای مشخص شدن سهم هر یک از آلاینده ها در وضعیت امروز اصفهان انجام شده است، این مطالعات چقدر کاربردی بودند؟
بله با هزینه شهرداری اصفهان دو دانشگاه اصفهان و صنعتی مطالعاتی را برای شناسایی عوامل آلاینده و سهم هر یک در این آلودگی انجام دادند، ولی مطالعات هنوز تکمیل نیست و شهرداری و محیط زیست باید از طریق دانشگاه ها بخش تکمیلی آن را اجرایی کنند و سناریوی عملیاتی آن اجرایی شود، سناریوی عملیاتی هم یعنی این که مشخص شود در این شرایط هر دستگاه چه میزان و چقدر باید فعالیت داشته باشد. به طور مثال الان که شرایط اضطرار اعلام شده است، باید زیر نظر سازمان حفاظت محیط زیست، همه سازمان ها وظایف خود را به خوبی انجام دهند و یکسری برنامه های کوتاه مدت به صورت اضطراری ارائه و عملیاتی شود.
البته این را هم بگویم که در این فصل به علت اینورژن تقریبا همه استان های کشور درگیر این مسئله هستند، ولی به دلیل شرایط جغرافیایی اصفهان این موضوع بیشتر از جاهای دیگر دیده می شود.
شرایط بارش ها به نظر شما امیدوار کننده بوده است؟
به هیچ عنوان؛ از مهر تا الان تنها 73 میلیمتر میانگین بارش استان اصفهان بوده و حدود یکماه است که هیچ بارشی نداشته ایم.
این ها را بگذارید کنار این که روزانه 150 هزار تن CO2 ناشی از مصارف گاز در اصفهان منتشر می شود، غیر از تردد خودرو ها و مونوکسید کربنی که تولید می کنند و همه این موارد در آلودگی هوای اصفهان موثر است.
یکی از سئوالاتی که مردم از مسئولان دارند، این که اولا چه اقداماتی در قالب برنامه های کوتاه مدت انجام گرفته و دوم این که آیا این برنامه های موثر بوده اند؟
اقدامات را باید برای رفع این موضوع به سه دسته کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت تقسیم کرد، اما چون صرفا درخصوص اقدامات کوتاه مدت سئوال کردید، باید بگویم که در این مدت 250 واحد صنعتی را که در آلودگی هوا نقش داشتند محدود یا کلا تعطیل کردیم. 54 واحد صنعتی پلمب شدند،300 مورد اخطار گرفته و مورد پیگرد قضایی قرار گرفتند. روزانه 6000 خودرو توسط پلیس اعمال قانون شد، در سازمان ها و ادارات مدیر انرژی مشخص شد تا میزان مصرف انرژی کنترل شود. بسیاری از واحدهای تجاری و صنعتی به صورت ویژه بازدید شدند و مصرف کنندگان زیاد پلمب و اعمال قانون شدند، 7 کارخانه سیمان با محدودیت تحویل گاز مواجه شدند، شهرک های صنعتی و کارخانجات به صورت نوبه ای در حال اعمال محدودیت تحویل برق هستند تا خاموشی به برق خانگی کشیده نشود ، شهرداری ها باید به زیر مجموعه های خود اعلام کنند که خودرو ها در جا کار نکنند، فعالیت های عمرانی در شهر تعطیل شدند و همه این اقدامات برای این بود که در استان اصفهان در بخش نیروگاهییک قطره مازوت هم استفاده نشود.
خب این ها که همه شد اقدامات پیشگیرانه، آیا اقدام تشویقی هم در دستور کار دارید؟
بله، هر مصرف کننده خانگی که مصرف گاز را به سقف 200 متر مکعب برساند از پرداخت گاز بها معاف است و اگر مصرف اش بیشتر از 200 متر مکعب باشد، ولی نسبت به مدت مشابه سال قبل صرفه جویی کرده باشد، باز هم شامل تخفیف می شود. همچنین توسعه دولت الکترونیک بسیار مهم بود و ما به همه ادارات تاکید کردیم که خدمات خود را از طریق اینتنرت برای کم شدن سفر ها توسعه دهند و برای این کار هم بسته های تشویقی برای آن ها در نظر گرفتیم.
شایعاتی در اصفهان مطرح شده مبنی بر این که سوخت ارائه شده در جایگاه های سوخت استاندارد نبوده و بخشی از مشکلات آلودگی ها نیز به همین علت است، آیا تایید می کنید؟
خب خودتان هم می گویید شایعه، ما در حال حاضر نظارت جدی برای ارائه سوخت پاک در 355 جایگاه به منظور ارائه سوخت با استاندارد یورو 4 داریم و این قول را می دهم که قطره ای سوخت با استاندارد پایین تر از یورو4 در هیچ جایگاهی در استان توزیع نشود.
یکی از مواردی که درباره اقدامات استانداری اصفهان مطرح می شود، این که چرا در اوج آلودگی ها ادارات را تعطیل نکردند؟
ببینید هر تعطیلی باید اول به وزارت کشور اعلام و چنانچه موافقت شد، اجرا شود. از طرفی ما سه روز در اوج آلودگی ها اصفهان و چند شهرستان دیگر را تعطیل کردیم، اما معاونت حمل و نقل ترافیک و پلیس راهور به ما گزارش داد که در این ایام تعطیلات، تردد ها در ساعات بعد از ظهر و عصر به شدت زیاد شده و تغییری در اصل موضوع نداشته است، اما به رغم آنکه برخی تصور می کردند تاخیر در آغاز به کار ادارات به مدت یکساعت خیلی هم تفاوتی در اصل موضوع آلاینده ها ندارد، باید بگوئیم که اتفاقا تفاوت دارد، چرا که وقتی این حجم از کارمند و کارکنان بخواهند ساعات اولیه روز که در اوج اینورژن است، از خانه خارج شوند، حجم آلاینده ها افزایش می یابد، ولی وقتی یکساعت از روز گذشت و خورشید بالا آمد، پدیده اینورژن نیز کاهش می یابد و می بینید که این اقدام، پشتوانه کارشناسی دارد.
مردم از خاموش بودن تابلوهای شهری اعلام میزان آلاینده ها ابراز نگرانی کرده بودند، علت خاموشی این تابلوها در ایام اوج آلودگی چه بود؟
درست می فرمایید، در اصفهان 6 دستگاه متعلق به سازمان حفاظت محیط زیست و 8 دستگاه متعلق به شهرداری برای این منظور وجود دارد که در جلسه ای که پیگیر این مسئله شدم، گفتند بعضی از دستگاه ها نیاز به اورهال دارند، یعنی بعضی مواقع نوسان برق پیدا می کنند و اعداد و ارقامی را نشان می دهند که به هیچ عنوان حقیقت ندارد، مثلا اعداد در 5 نقطه از شهر روی سطح 110 و یا کمی بالاتر و پایین تر هستند، اما در یک نقطه عدد 500 یا حتی بالاتر را نشان می دهد، خب این مشخص است که دستگاه عیب فنی پیدا کرده است، باید خاموش شود، اورهال شود و دوباره در مدار قرار گیرد. در این خصوص هم باید بگویم ما نظارت کامل روی این موضوع داریم و از این بابت جای هیچ نگرانی نیست.
اقدامات کوتاه مدت را توضیح دادید، ولی یک موضوع تکراری که در این زمینه هست این که هرساله ما با بحران آلاینده ها مواجه هستیم، ولی وقتی این بحران رفع می شود، دوباره همه چیز فراموش می شود تا سال آینده، آیا واقعا راهی برای رفع این موضوع وجود ندارد؟
البته باید اقدامات بلند مدت را برای این مهم در نظر گرفت، به طور نمونه در اولین گام باید برای رفع آلودگی هوای اصفهان، باید موضوع هوای اصفهان را در کارگروه ملی ببینیم ، همچنین خروجی برخی صنایع از شعاع 50 کیلومتر و تصفیه آلاینده ها را جدی بگیریم. شهرداری ها در شهر اصفهان و 10 شهر دیگر برای شناسایی کانون آلاینده ها باید به طور جدی پای کار بیایند و برنامه عملیاتی آن را هم ارائه کنند. در خیابان امیرکبیر اصفهان روزانه 2000 کامیون تردد می کند که باید هرچه سریعتر به خارج از محدوده شهر منتقل شود. شهرداری اصفهان باید تا پایان سال 99 حدود 1000 دستگاه موتور سیکلت را برقی و سال آینده نیز این تعداد را به 10 هزار دستگاه برساند. چهار پایانه اصفهان باید پارک سوار و نوسازی شوند. جایگاه های سوخت سی ان جی باید توسعه یابند، تا پایان سال شرکت نفت برای سی ان جی سوز کردن 160 دستگاه خودرو ادارات اقدامات کند،
اما موضوعی که اهمیت زیادی دارد، رودخانه زاینده رود است. رودخانه خشک است ، تالاب گاوخونی 4 درصد آب دارد و چاه های اطراف خشک شده اند، فلمن ها خشک شده اند و در همین زمستان، به 169 روستای اصفهان در حال آب دهی با تانکر هستیم که همه این ها باعث تقویت و توسعه کانون های گرد و غبار خواهد بود. لذا در آینده باید همه این موارد مورد بررسی قرار گیرد.
در پایان نیز باید به این نکته تاکید کنم که در شرایط کنونی قانون تصویب شده و اگر درست اجرا نشود مشکل ایجاد می کند، البته اجرای درست هم نیاز به اعتبار دارد و باید برای جذب اعتبار به منظور اجرای قانون همه در استان بسیج شوند.
و سخن پایانی؟
تشکر از توجه شما به مسائل زیست محیطی، باید بگویم که رفع معضلات آلودگی هوا هم به شرایط آب و هوایی بستگی دارد و هم به اقدامات همه جانبه . بامید روزهای بدون آلایندگی و هوایی پاک
گفت و گو از رضا صالحی پژوه