اصفهان به سمت آلودگی شدید جوی در حرکت است/پرونده بیمارستان چمران هنوز باز است

این روزها موضوع آلودگی هوای اصفهان باعث نگرانی مردم و کارشناسان و مسئولان شده است. در این میان سازمان حفاظت محیط زیست هشدارهایی را به مردم و شهروندان داده و کارشناسان نیز بخش زیادی از این آلودگی را نتیجه اقدامات کشورهای همسایه می دانند.

در این میان یکی از افرادی که می تواند در استان اصفهان پرده از برخی مشکلات زیست محیطی استان اصفهان بردارد، حمید ظهرابی، مدیر کل حفاظت محیط زیست استان اصفهان است، لذا ظهرابی روز گذشته به دعوت خبرگزاری ایمنا، در ویژه برنامه نیمکت این خبرگزاری حضور یافت و به سئوالات تعدادی از خبرنگاران این خبرگزاری پاسخ داد که در زیر آن را از نظر می گذرانیم:

 در ابتدا برویم سراغ آلودگی هوای اصفهان، الان اصفهان از نظر آلودگی هوا چه حال و هوایی دارد؟
شهر اصفهان از نظر رشد صنعتی و کشاورزی پیشرفت بسیار خوبی داشته اما همواره با مشکلات زیادی مواجه است به طوری که مسئولان قبلی در برنامه ریزی انجام شده شرایط اقلیمی متفاوت اصفهان را در نظر نگرفتند و از آنجا که بیشتر روزهای سال در شهر اصفهان هوا با سکون یا وارونگی دما همراه می باشد، باید میزان بارگزاری آلاینده های هوا تحت کنترل باشد و یک مقدار کمتر از حداقل ظرفیت مطرح شده برنامه ریزی شود تا در شرایط بحرانی مشکلی به وجود نیاید.

علت به وجود آمدن این آلودگی ها چیست؟
قبل از بوجود آمدن انقلاب اسلامی تلاش هایی در جهت کاهش آلودگی انجام شد و پس از پیروزی انقلاب محیط زیست با شعار های جدید وارد صحنه شد. پس از مطالعات فراوان و جمع بندی نهایی این نتیجه بدست آمد که شهر اصفهان یک شهر گردشگری و تاریخی است و ظرفیت کافی برای بوجود آمدن شرکت ها و کارخانجات صنعتی را ندارد، پس از استقرار کارخانه ذوب آهن قرار شد تا شعاع 50 کیلومتری شهر اصفهان هیچ گونه شرکت صنعتی مستقر نشود.

چگونه شهرک های صنعتی مجوز فعالیت گرفتند؟
پس از مدتی درخواست دایر شدن شهرک های صنعتی به مسئولان داده شد و پس از تایید در 6 نقطه با تکنولوژی بسیار پایین شروع به فعالیت کرده و روز به روز گسترش پیدا کردند. از سوی دیگر گسترش صنعت و اشتغال زایی باعث افزایش جمعیت و سکونتگاه ها شد و همین مهمترین عامل در افزایش آلودگی هوا بود.
ما جز اولین شهرهایی بودیم که رشد بسیار زیادی در صنعت داشته و در سال 92 رکورد آلوده ترین شهر کشور را به نام خود ثبت کردیم و امسال با تلاش های بسیار بعد از تهران و اهواز سومین شهر آلوده ایران هستیم.

در حال حاضر شاخص کیفیت هوای اصفهان چگونه است؟
در سال 93 میانگین سالانه ذرات معلق در هوا و میانگین سالانه شاخص کیفیت نزدیک به خیلی سالم گزارش شد و در سال 94 میانگین سالانه کیفیت هوا درحد سالم قرار گرفت.
تعداد روزهای سالم در سال 92 متوسط 108 روز بوده است یعنی به ازاء هر یک روز سالم دو و نیم روز سالم داشتیم.با همکاری سایر سازمان ها و مشارکت همگانی میزان روزهای پاک به 243 روز رسید این نتیجه تلاش همگی بود که با پیگیری های شدید محیط زیست انجام شد.
آلودگی شهر سجزی به دلیل مواجهه با غبارهای محیطی و غبار ناشی از فعالیت های صنعتی تولید گچ و آجر و ریخته گری هایی که در شهرک صنعتی قرار دارند تقریبا معادل و بعضا فراتر از میزان آلودگی شهر اصفهان است.

محیط زیست با صنایع آلاینده زا چه بر خوردی داشته؟ آیا عوارض تعیین شده از پالایشگاه ها را دریافت کرده است؟
نمی توانیم انتظار داشته باشیم محیط زیست معضل 50 ساله را یک ساله رفع کند، اما تمام ظرفیت های خود در جهت کاهش آلودگی را به کار گرفته مثلا تعداد پایش صنعت با مقدار نیروی منابع انسانی و خودرو ثابت در سال 92 ، 2600 بوده و در سال 94 این آمار به 10400 رسیده است.
محیط زیست موفق شد شر گوگرد را ازاصفهان کم کند و با گازی کردن دو نیروگاه بزرگ اصفهان میزان آلودگی را کاهش دهد، از طرفی ما توانستیم بنزین و گازوئیل یورو 4 را به میزان مصرف شهر تولید کنیم.
همچنین مقرر شد محیط زیست و شرکت صنعت و معدن اجازه مستقر شدن هیچ واحد صنعتی را تا شعاع 50 کیلومتری شهر اصفهان ندهند.

چه برخوردی با صنایع سنتی پر آلاینده داشتید؟
صنایع سنتی که ارزش افزوده زیادی نداشته ولی آلودگی فراوانی داشتند را مجبور به جمع آوری کردیم .برای اولین بار جرات این که گامی در جهت جمع آوری کارخانه جات سنتی که هواداران زیادی داشت و بستن آن فشار اجتماعی زیادی را بر ما وارد می کرد برداشتیم و پس از آن نظارت های مداوم جهت تخطی از دستورات انجام شد.

چه تعداد صنایع آلاینده زا در استان اصفهان قرار دارد؟
شناسایی صنایع آلاینده زا و بررسی میزان آلودگی که تولید می کنند در برنامه کاری محیط زیست قرار گرفت. حدود 906 صنایع آلاینده زا در فهرست وجود داشت که 250 صنعت به درستی ثبت شده بود و مابقی طی این سالها یا از بین رفته یا اصلاح شده بود.

بیشترین سهم آلودگی را کدام یک از صنایع شامل می شود؟
بیشترین حجم آلایندگی در واحد های تولیدی بخش آجر پزی است و بیشترین حجم آلودگی از صنایع بزرگ اصفهان می باشد.
ابتدای سال 93 محیط زیست با شرکت ذوب آهن به مذاکره پرداخت و قرار شد که اولویت اول کاریشان تلاش در جهت کاهش آلودگی و حفظ محیط زیست باشد اما متاسفانه اینگونه نبود. سازمان محیط زیست از طریق اقدام قضایی وارد عمل شد و در حکم اول، دادگاه حکم برائت این واحد صنعتی را صادر کرد اما ما همچنان پیگیریم و امید است در دوره های بعد رأی دادگاه با ما باشد.

برنامه جامع اداره محیط زیست استان برای کنترل بیابان زایی و گسترش کانون های گرد و خاک چیست؟
بر اساس مصوبه هیئت دولت محیط زیست دبیرخانه مبارزه با پدیده گرد و غبار است. این کارگروه در استان از پایان سال 94 فعال شد و با جدیت موضوع بیابان زایی و پدیده گرد و غبار در دستورکار قرار گرفت. در این راستا یک برنامه جامع تهیه کردیم که در طول برنامه ششم توسعه بتوانیم اقدامات موثری را در زمینه ی مقابله با پدیده بیابان زایی و گسترش کانون های گرد و خاک مدیریت کنیم. در حوزه آموزش و فرهنگ سازی باید کار بیشتری صورت بگیرد. محیط زیست استان اصفهان به عنوان اولین استان در سطح کشور بصورت مداوم عملکرد دستگاه ها را ارزیابی و منتشر می کند. انتظارات ما از دستگاه های مختلف برآورده نشده است و تا شرایط مطلوب فاصله دارد. البته تلاش های زیادی در این زمینه صورت گرفته که نیاز به جدیت و همراهی بیشتری دارد.

ریزگرد های بوجود آمده از منشا خارجی چقدر می تواند در آلودگی و افزایش دما موثر باشد؟
منشا نزدیک به 90 درصد از غبار ها و ریزگردهایی که با آن مواجهیم خارجی است ، معمولا این ریزگردها در طول سال 15 تا 20 روز اصفهان را تحت تاثیر قرار می دهد ولی امسال 14 روز با پدیده گرد و غبار مواجه بودیم. و البته نسبت به سال گذشته شرایط نسبتا بهتری داشت. امسال غالب منشا ریز گرد ها از خارج از کشور بود و یک روزنیز برای عموم ناسالم عنوان شد. اما این دلیل نمی شود که منشا های درون کشور خودمان را فراموش کنیم. بیابان های بسیار درمرکز کشور و متاسفانه کانون های بحرانی فرسایش بادی که در فاصله بسیار نزدیکی از شهر اصفهان قرار دارند.

راهکار کوتاه مدت مقابله با آن چیست؟
متاسفانه آن قسمت از عراق که بیشترین تاثیررا می گذارد در حال حاضر درگیر جنگ است، و فعالیت های پیش بینی شده دولت برای پیشگیری حتی با هزینه خود دولت هم امکان اجرا ندارد . این موضوع نیاز به حرکتی بین المللی دارد که از حیطه اختیارات استان اصفهان خارج است. البته تاکید می کنم غباری که ما شاهد آن هستیم گوشه ای از آن چیزیست که در برخی شهرهای غربی با آن روبرو هستند. اما به طور کلی برنامه ای در مدیریت جامع شهر تهیه شده که اجرای آن موثر خواهد بود.

برنامه ریزی مورد نظر چیست؟ ریزگردهای موجود براکوسیستم شهر تاثیر دارند و سبب خفگی درختان می شوند .چه تعبیری برای رفع آن اندیشیده اید؟
برای آن گرد وغبارهایی که در حیطه دخالت استان بوده است برنامه هایی را با مشارکت همه بخش ها تهیه کرده ایم .
مقابله با بیابان زایی ،احیای بیابان های تخریب شده ، مشارکت شهرداری ها و حتی نیروهای انتظامی ، در حوزه کشاوزری برنامه هایی همچون کشاورزی حفاظتی، استفاده از شیوه های مدرن در کشت و کار و ممنوعیت آتش زدن مزارع ؛ در حوزه صنعت ممنوعیت توسعه صنایع با گرد و غبار بالا، جلوگیری از افزایش ظرفیت واحد های آلاینده موجود، حذف فعالیت های سنتی تولید گج وساماندهی واحد های تولید آجر ، در بخش های آموزش و فرهنگ سازی یک سری برنامه های گسترده پیش بینی شده که همه دستگاه ها در آن دخالت دارند، در حوزه آب تامین حق آبه تالاب گاوخونی ، تعادل بخشی به سفره های آب زیرزمینی واحیای زاینده رود مورد توافق ما و سازمان آب منطقه ای در طول برنامه ششم توسعه قرار گرفته است.

برنامه مدیریتی برای احیا رودخانه زاینده رود و تالاب بین المللی گاوخونی چیست؟
موضوع احیاء زاینده رود و حوضه تالاب گاوخونی نیاز به عزم و اراده راسخ دارد که با برنامه ریزی در سطح ملی امکان پذیر است لذا حل این معضل نیاز به یک برنامه جامع و مورد توافق میان همه بخش های دولتی و ذینفعان رودخانه است؛ که مشخص کننده وظایف همه دستگاه های ذیربط است .
محیط زیست استان تا نیمه های سال 93 در مدیریت منابع آب و زاینده رود اصلا دستگاه اثرگذاری نبود و رویکرد آن این گونه بوده که محیط زیست وارد دعوای آب نشود.
بخش عمده‌ای از آب رودخانه زاینده‌رود در مسیر تالاب گاو خونی به کشاورزی، مصارف صنعتی و مصارف شرب شهرها اختصاص پیدا می‌کرد و متاسفانه در این بین به تنها چیزی که توجه نشد، سهم زیست محیطی این تالاب از آب رودخانه زاینده رود بود.

در سال های اخیر مهم ترین اولویت محیط زیست پس از آلودگی هوا موضوع احیاء رودخانه زاینده رود و تالاب بین المللی گاوخونی است؛ چرا که خشک ماندن این رودخانه و تالاب گاوخونی خطرهای بسیار زیادی برای محیط زیست فلات مرکزی ایران دارد.
از این رو در کمیته آب اتاق اصفهان تدوین برنامه جامع برای این امر به تصویب رسید که این برنامه نیازمند همکاری تمام دستگاه‌های دولتی و ذینفعان رودخانه است.

در رابطه با بستر خشک زاینده رود و غباری که از رودخانه بلند می شود ، آیا با پوشش گیاهی می توان این معضل را رفع کرد؟
یکی از وظایف آب منطقه ای در برنامه جامع مراقبت از این وضعیت برای جلوگیری از ایجاد کانون های فرسایش بادی است ودر برنامه های پیش بینی شده قرار است در موقع بحران از پوشش گیاهی استفاده کرد.

با توجه به شهادت چندتن از محیط بانان کشورمان در هنگام انجام وظیفه ،چه تمهیداتی برای حمایت از آنان در نظر گرفته اید؟
در كشور به ازاي هر ۱۰ هزار هكتار، يك محيط بان فعاليت مي كند و برای بهبود وضعیت معیشتی محیط‌بانان باید شغل محیط‌بانی در زمره مشاغل سخت و زیان‌آور محسوب شود.
يكي از مشكلات حوزه محيط زيست كشور، تعداد اندك محيط بانان و وظايف سنگيني است كه به عهده آن ها گذاشته شده است. در حال حاضر محیط‌بانان از دریافت حق و حقوق واقعی خود محروم هستند که با اصلاح قوانین حمایتی و زیان‌آور محسوب کردن شغل محیط‌بانی حقوق از دست‌ رفته خود را به دست خواهند آورد.
معتقدیم اگر محیط بانی به خاطر اعمال و اجرای قانون ، مورد سوال، مواخذه و یا محکومیت قرار بگیرد؛ اقدام پسندیده ای نیست. ضمن آنکه همه تلاشمان این است که آموزش و مهارت های کافی به محیط بانان داده شود . از سویی باید قوانین حمایتی لازم برای برخورد با شکارچیان برای محیط بانان در نظر گرفته شود.

آلاینده های بیمارستانی و پرونده ورود پساب بیمارستان چمران به زاینده رود به کجا رسید؟
در سطح کشور در مورد نحوه تفکر ما نسبت به مدیریت پسماندهای بیمارستانی اختلاف نظرهایی وجود داشت اما محیط زیست استان موضع خود را اینگونه اعلام کرد که پسماندهای بی خطر به هیچ عنوان عادی تلقی نمی شوند و باید با آنها به صورت پسماند ویژه رفتار شود. پرونده بیمارستان چمران هم در مراجع قضایی بررسی شد و پساب های آلوده تا حدودی جمع آوری گردید.

نظرتان در رابطه با طرح "سه شنبه های بدون خودرو "چیست؟
تاثیر سه شنبه های بدون خودرو در کمپین من هوای اصفهان رو دارم اقدام بسیار ارزشمندی است و حرکت شهردار اصفهان در پیوستن به این کمپین باعث افتخار محیط زیست سراسر کشور می باشد . همواره از ایشان به عنوان یک شهردار دوستدار محیط زیست به نیکی یاد می شود لذا امیدواریم این موج فرهنگی در کل کشور گسترش پیدا کند.

آیا اداره محیط زیست اصفهان نیز با طرح سه شنبه های بدون خودرو همراهی دارد؟
اداره کل محیط زیست استان اصفهان هم برای هر کدام از پرسنل این سازمان که علاقمند به پیوستن به کمپین سه شنبه های بدون خودرو باشند دوچرخه لازم را تامین می کند. بنده نیز در این زمینه اعلام حضور و آمادگی می کنم.

شهرداری اصفهان برای اجرای برنامه جامع کاهش آلودگی هوا چه کند؟
امروزه ساخت و سازهای عمرانی و فعالیت‌های درون شهری نیز به عنوان یکی از منابع مهم انتشار ذرات گرد و غبار در محیط‌های شهری محسوب شده که بر کیفیت هوای منطقه تأثیر چشمگیری دارد و سلامت تمام جامعه چه کودکان و چه بزرگسالان را مورد تهدید قرار می دهد. با توجه به اینکه این ذرات دارای اندازه میکرونی هستند، می توانند به راحتی توسط بادهای محلی حمل شوند و این امر باعث تشدید اثرات سوء این ذرات بر محیط زیست و سلامت ساکنین و شاغلین فعال در محل‌های عمرانی می‌گردد ، به طور کلی تأثیر فعالیت‌های عمرانی بر تشدید آلودگی هوا کاملاً محسوس است. شهر اصفهان در حال حاضر به یک کارگاه بزرگ تبدیل شده که لازم است هر چه زودتر پروژه های نیمه تمام شهری تکمیل شود و پروژه های آتی نیز با مدیریت و ارزیابی اثرات زیست محیطی انجام پذیرد.
و ناوگان حمل و نقل عمومی شهر اصفهان چگونه عمل کند؟
کاهش عمر ناوگان حمل و نقل عمومی و تجهیز آن چه اتوبوس و چه تاکسی باید با اولویت و جدیت بیشتر پیگیری شود؛ البته عدم تامین منابع مالی از طرف دولت بدلیل مشکلات موجود این بار را بیشتر به شهرداری ها تحمیل کرده است که امیدواریم با منابع موجود اقدامات خوبی انجام پذیرد. خوشبختانه شهردار اصفهان در این زمینه قول مساعد داده اند که تا دو سال آینده عمر ناوگان حمل و نقل عمومی شهر اصفهان به نصف سن موجود کاهش پیدا کند.