توسعه همه جانبه راه برون رفت از مشکلات امروز کشور است

ایسنا/بوشهر عضو هیات علمی رشته علوم سیاسی دانشگاه اصفهان گفت: هدف توسعه گسترش مشارکت است و رقابت گروه های اجتماعی بهترین برگشت به مفهوم توسعه و تحول محتوایی در مفهوم توسعه بوده است.

به گزارش ایسنا، مسعود شهرام نیا در وبینار مشارکت سیاسی، توسعه اقتصادی و اجتماعی به میزبانی دانشگاه پیام نور استان بوشهر عنوان کرد: در این وبینار به این موضوع می پردازیم که چرا توسعه مهم است، مشارکت سیاسی و انتخابات چه نقشی در توسعه دارند و تأثیر و رابطه متقابل توسعه و مشارکت سیاسی چیست؟

وی ادامه داد: این روزها خیلی ها از من می پرسند که راه برون رفت از این وضعیت و مشکلات کشور چیست؟ پاسخ من تنها یک کلمه است. توسعه؛ و راه برون رفت از مشکلات اقتصادی و اجتماعی امروز توسعه است و اگر ما به کسی رای می دهیم باید توسعه در صدر برنامه هایش باشد. توسعه موضوعی است که ما گاهی آن را در مرحله دوم یا سوم اهمیت قرار داده‌ایم و یا حتی گاهی از مسیر توسعه بازگشته ایم. به گفته این مدرس دانشگاه توسعه در مفهوم کلاسیک با مفهوم مدرن تفاوت فراوان یافته است و مفهوم توسعه یک مفهوم و مسیر فزاینده و رو به کمال بوده است. تا اواخر قرن بیستم مفهوم توسعه بیشتر اقتصادی بود و رشد اقتصادی، توسعه به حساب می‌آمد اما در اواخر قرن بیستم این مفهوم کامل‌تر شد و کیفیت زندگی و سطح زندگی مردم نیز در آن ورود پیدا کرد حالا دیگر کیفیت زندگی و حتی عزت نفس، نابرابری، مسائل زیست محیطی و توسعه پایدار نیز جزو مباحث توسعه به حساب می آید.

مدل توسعه در هر کشور متفاوت است

شهرام نیا افزود: مفهوم توسعه در همه جای دنیا متحول شده و این تحول به تنوع فرهنگی و تکثر فرهنگی احترام بیشتری گذاشته است و مدل خاص هر کشور با کشور دیگر متفاوت است، برای همین چینی ها مدل توسعه خود دارند و مسیر اندونزی و هند با دیگران متفاوت است. بشر در موارد اقتصادی پیشرفت زیادی داشته ولی در مباحث انسانی با توسعه فاصله دارد و هنوز این فناوری های نوین نتوانسته برای بشر صلح و آرامش به ارمغان بیاورد. ما تا وقتی که در مسیر توسعه همه جانبه حرکت نکنیم نمی توانیم امید به بهبود وضع زندگی داشته باشیم.

فرجام و هدف توسعه گسترش مشارکت است

این عضو هیئت علمی اظهار کرد: یکی از وجوه مشترک مباحث جدید توسعه تاکید بر مشارکت است و فرجام و هدف توسعه گسترش مشارکت و رقابت گروه های اجتماعی، لذا بهترین برگشت به مفهوم توسعه و تحول محتوایی در مفهوم توسعه بوده است. حتی در توسعه سیاسی خیلی از مفاهیم کلاسیک جای خود را به توسعه مشارکت داده است. دموکراسی به عنوان یکی از نمونه‌های توسعه سیاسی یعنی حاکمیت مردم، یعنی برابری سیاسی، یعنی آزادی‌های سیاسی و اجتماعی، نظارت همگانی، اصالت قانون، برگزاری انتخابات دوره ای و منظم، فقدان مناصب انتخابی و غیر انتخابی، آزادی احزاب و گروه‌های سیاسی، آزادی بیان، آزادی رسانه و مطبوعات، تأمین آزادی فردی، فرصت‌های برابر سیاسی و اجتماعی، وجود مکانیسم های حل منازعه و همه این مباحث بر مفهوم مشارکت تمرکز پیدا کرده است. اگر مشارکت سیاسی به شکل گسترده به وجود آید این موارد هم شامل می‌شود. حق مردم مشارکت در سرنوشت سیاسی است و وقتی مشارکت سیاسی اتفاق بیفتد خودبه‌خود خیلی از شاخص‌های دیگر اتفاق می‌افتد. امروز در مباحث مختلف توسعه می تواند نقش مشارکت سیاسی را پررنگ‌تر دید.

مشارکت تنها محدود به انتخابات نیست

وی تاکید کرد: مفهوم مشارکت خیلی فراگیر شده و مشارکت به صورت نظام اجتماعی شبکه‌های در هم تنیده شده است و مشارکت به این مفهوم که دولت چیزی فراتر از جامعه است مطرح نیست. یک سپهر عمومی شکل گرفته و این مشارکت در ابزارهای نوین ارتباطی در شبکه های اجتماعی خود را نشان داده است. در سازمان های اجتماعی جدید و شیوه های جدید نظر دهی افراد می توانند به راحتی راجع به همه چیز نظر بدهند و دیگر مشارکت محدود به انتخابات نیست و ایراد وارد بر ما این که مشارکت را فقط در انتخابات می بینیم. یعنی فقط مردم هر چند سال یک بار رای بدهند. درست است که مشارکت انتخابات یکی از برجسته ترین اشکال مشارکت است ولی تنها شکل نیست و نباید آن را به این نوع مشارکت تقلیل داد.

به گفته مسعود شهرام نیا مردم اگر احساس کنند نظام سیاسی از خودشان است، اگر احساس کنند که به راحتی در تصمیم گیری ها می توانند مشارکت کنند، اگر احساس کنند ابزارهای نوین در خدمت آنها قرار گرفته و به راحتی در خصوص موضوعات مختلف نظرخواهی کنند.

وی با بیان اینکه بزرگترین عملکرد زمامداران، مردم و رسانه ها هستند، اضافه کرد: مشارکت یعنی اینکه  اقتصاد در اختیار مردم است، مشارکت یعنی شفافیت و بزرگترین ناظر بر عملکرد زمامداران خود مردم هستند. چون شفافیت وجود دارد و رسانه‌ها و مردم می‌توانند به راحتی رصد کنند، به راحتی کسی نمی‌تواند فساد کند به همین خاطر اگر کسی فساد کند بلافاصله استعفا می‌دهد یا محاکمه می‌شود چون افکار عمومی مشارکت دارند و بیناترین چشم ناظر هستند.

این عضو هیئت علمی دانشگاه خاطرنشان کرد: مفهوم مشارکت یعنی اینکه دولت و جامعه در هم تنیده شده‌اند، دولت خودش را پاسخگو می داند و در مقابل جامعه هم به همین نحو. از این نوع مشارکت می‌توان امید به توسعه داشت. در جامعه توسعه یافته افزایش مشارکت منفی شمرده نمی شود، اینکه گروه‌های اجتماعی مثل سیلی به جامعه جاری شوند منفی نیست ولی باید پذیرش در نهادهای اجتماعی وجود داشته باشد. باید نهادسازی شده باشد. بسیج آگاهانه باشد که به دام پوپولیسم نیفتد. 

این مدرس دانشگاه تصریح کرد: اگر نهادها پذیرنده این مشارکت نباشند ممکن است چند پارگی و شکاف اجتماعی به وجود بیاید. بنابراین به وجود آوردن بستر مشارکت وظیفه حکومت است اینکه فرهنگ لازم برای مشارکت به وجود بیاید وظیفه حکومت است و حتی ایدئولوژی ها می توانند بستر را برای مشارکت آماده کنند. در منابع دینی مستندات فراوانی برای مشارکت داریم. "کلکمْ راعٍ وَ کلکمْ مَسْؤُولٌ عَنْ رَعِیتِهِ" اشاره به همین مشارکت دارد و اینکه خداوند حق تعیین سرنوشت جمعی را به خرد جمعی آنها واگذار کرده است. "إِنَّ اللَّهَ لا یُغَیِّرُ ما بِقَومٍ حَتّی یُغَیِّروا ما بِأَنفُسِهِم" تاکید بر همین اراده جمعی دارد. و یا مفهوم واجب کفایی نیز ناظر بر همین موضوع است. حتی امر به معروف و نهی از منکر که در جامعه ما تقلیل یافته بر این موضوع تاکید دارد. اتفاقاً برداشت صحیح از امر به معروف و نهی از منکر تاکید بر مشارکت سیاسی و اجتماعی است یعنی اینکه مسائل جامعه برای شما مهم باشد و اگر عده ای راه کج بروند مسئول هستیم و نباید آن را فقط در مفاهیم دینی تقلیل داد. 

وی یادآور شد: مفهوم بیعت که مبتنی بر مشارکت مردم است و حضرت علی (ع) تا زمانی که مردم نمی‌خواهند برای پذیرفتن مسئولیت خلافت پا پیش نمی نهد. هرچند که ایشان امام و برگزیده حق بودند. در جای‌جای نهج البلاغه بر مشارکت مردم تاکید شده و مشارکت از نظر حضرت علی تهییجی نیست که ما برای مقاصد خود از آن استفاده کنیم بلکه حق تعیین سرنوشت است. مردم حق دارند در تعیین سرنوشت خویش مشارکت کنند و این امر مشروعیت بخش است.

انتهای پیام