ریس دانشکده علوم ورزشی و تندرستی دانشگاه شهید بهشتی تهران معتقد است ورزش همگانی یک مساله، وظیفه و چالش فراسازمانی بوده و منافع و مضرات آن متوجه همه افراد حقیقی، حقوقی و سازمانها و نهادهای دولتی و خصوصی می‌شود و ایران رتبه یک عدم آمادگی برای مواجه شدن با پدیده "سالمندی" را در بین کشورهای دنیا دارد.
علیرضا فارسی گفت: با اشاره به آمار و ارقام ارائه شده در زیر می‌توان مشاهده کرده که شرایط موجود از نظر ورزش همگانی نگران کننده می‌باشد چرا که ارتباط مستقیم بین شرایط سلامت روان و سلامت جسمانی یک جامعه با مقدار ورزش همگانی آن جامعه وجود دارد. به طور مثال با استناد به آمارهای رسمی کشور در برخی از شاخص‌های حوزه سلامت و تندرستی شاهد آمارهای نگران کننده‌ای در زمینه ورزش همگانی هستیم. شیوع مشکلات فیزیولوژیکی به عنوان مثال، ابتلاء شش میلیون نفر از جمعیت کشور به بیماری دیابت که پیش‌بینی می‌شود این رقم تا ۱۰ سال آینده به ۹ میلیون نفر افزایش پیدا کند، افزایش ۱۴ میلیون نفر به بیماری فشار خون و تبدیل شدن بیماری قلبی عروقی به دومین عامل مرگ و میر در کشور، ابتلاء بیش از ۴۰ درصد از مردم تهران به اضافه وزن و همچنین ابتلاء ۸۰ درصد دانش‌آموزان به ناهنجاری‌های اسکلتی و آمار پایین مشارکت مردم در ورزش همگانی نشان از بی توجهی به موضوع سلامت و فعالیت‌های بدنی است.
فارسی افزود: بنا بر اعلام یونسکو، ایران رتبه یک عدم آمادگی برای مواجه شدن با پدیده "سالمندی" را در بین کشورهای دنیا دارد که در صورت عدم توجه به نیازهای حرکتی نسل فعلی با سونامی جدیدی در دهه آینده در حوزه سلامت مواجه خواهیم بود. بنابراین به نظر می‌رسد ورزش همگانی و فعالیت‌های بدنی برنامه‌ریزی شده به عنوان یک راهکار اساسی و ضرورت در توسعه بهداشت جسمانی، روانی و اجتماعی مردم باید در اولویت سیاستگذاری قرار بگیرد. در حال حاضر بخش قابل توجهی از بودجه کشور بدون توجه به موضوع ورزش همگانی به عنوان راهکار پیشگیری کننده، در حوزه سلامت، صرف درمان می‌شود.
او با اشاره به اینکه می‌توان ریشه عمده چالش‌های مربوط به سلامت را در نگاه کلان برنامه ریزان جستجو کرد، افزود: این نگاه به گونه‌ای است که بحث پیشگیری در امر سلامت جسمانی و سلامت روانی فقط یک شعار ویترینی برای مسؤلین امر بوده و هر یک از وزارتخانه‌ها یا سازمان‌های مربوطه و مسئول در استفاده ویترینی از این عبارت زیبا از هم سبقت می‌گیرند اما در امر برنامه‌ریزی و نقش آفرینی در امر پیشگیری مسؤلیت را متوجه یکدیگر می‌دانند در صورتیکه با نگاه جامع‌تر و دقیق‌تر باید اشاره کرد که امر سلامت یک مقوله فرا سازمانی و فراملی بوده و یک نگاه با رویکرد اکوسیستمی را می‌طلبد.
این استاد دانشگاه با انتقاد از مسئولین گفت: بررسی‌ها نشان می‌دهد که علاوه بر اینکه مسؤلین و متصدیان در امر بهداشت و درمان برنامه موفقی برای افزایش سلامت از طریق ورزش همگانی و فعالیت بدنی نداشته‌اند. شواهد و قرائن آن را در برنامه‌های وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی می‌توان دید. این موضوع زمانی بیشتر حائز اهمیت می‌شود که مسؤلین این وزارتخانه بویژه در حوزه درمان به فعالیت سایرحوزه ها در امر سلامت تحت هر واژه‌ای حساسیت نشان داده و این واژه را از خطوط قرمز حوزه خود تلقی می‌کنند. تا زمانی که مسؤلین رده بالای کشور نگاه بخشی و جزیره‌ای به مساله سلامت داشته باشند این مقوله در یک تاریک خانه محدود روز به روز نحیف‌تر و ضعیف‌تر شده و با بیماری‌های جسمانی و روانی کفه ترازو به نفع درمان پیش خواهد رفت که چنین هم شده است.
فارسی ادامه داد: در آمار مسؤلین حوزه درمان همه ساله آمار بیماران و مراجعه کنندگان به مراکز درمانی بیشتر شده بودجه درمان افزایش نجومی یافته تعداد تخت‌های بیمارستانی افزایش یافته و مشکلات بیشتر و بیشتر می‌شود. در صورتی که در جوامع پیشرفته همیشه در طی سال‌های اخیر نسبت به افزایش جمعیت از مراجعان به مراکز درمانی کاسته شده است. از آن جایی که ترویج فعالیت‌های بدنی در جامعه یکی از راهکارهای اثربخش در کاهش بیماری‌های مزمن غیر واگیر است، سازمان بهداشت جهانی به همه کشورها توصیه می‌کند تا راهکارهای مناسب اثربخشی را برای کاهش درصد افرادی که فعالیت بدنی کافی ندارند، انتخاب و اجرا کنند.
او بابیان اینکه وزارت بهداشت و درمان در راستای تحقق سیاست‌ها و برنامه‌های نظام سلامت و با هدف افزایش سطح فعالیت بدنی مردم و کاهش خطر ابتلاء به بیماری‌های مزمن غیر واگیر برنامه ملی فعالیت بدنی را با شعار "ایران پر تحرک" را تدوین و در سال ۱۳۹۲ در شورای عالی سلامت به تصویب رساند، گفت: این سازمان بعضی وقت‌ها به جای اجرای این برنامه‌ها، در تقابل با متولیان ورزش و نیروهای متخصص ورزشی قرار می‌گیرد که البته با گذشت شش سال از تدوین و تصویب این طرح هنوز هیچ اقدام عملی برای اجرا و پیاده‌سازی‌ها آن صورت نگرفته است.
فارسی خاطر نشان کرد: برای توسعه ورزش همگانی و افزایش شاخص‌های تندرستی به جز تدوین «برنامه ملی فعالیت بدنی» باید بسیاری از عناصر اکو سیستم را نیز در نظر گرفت تا بتوانیم شرایط بهتری را برای توسعه ورزش همگانی رقم بزنیم. این وظیفه بطور ویژه در متصدیان امر ورزش نیز به صورت ناموزون در حال ادامه حیات می‌باشد به طوری که دقیقاً ترازوی ورزش قهرمانی هم در مطبوعات هم در بودجه و هزینه کرد و هم در نگاه مسؤلین سنگین‌تر از ورزش همگانی می‌باشد. این موضوع را در نگرش متصدیان ورزش بویژه در فدراسیون‌ها به خوبی می‌توان مشاهده کرد. بعنوان مثال برخی از فدراسیون‌ها بیشتر نگاه خود را متوجه تیم‌های ملی می‌کنند، غافل از این که پایه ورزش قهرمانی و حرفه‌ای، ورزش همگانی است.
او ادامه داد: گاهی در بررسی دقیق‌تر متوجه فعالیت فقط یک تیم ورزشی در رشته مورد نظر در سطح یک استان هستیم که از نگاه ورزش همگانی فاجعه محسوب می‌شود و همیشه در پرسش از متولیان و مسئولان فدراسیون‌ها به این پاسخ تکراری می رسیم که فدراسیون ورزش همگانی متولی این امر است. اگر هر فدراسیون فقط در هر استان بتواند ٥ درصد ظرفیت ورزش همگانی را فعال کند عمده مشکلات ورزش همگانی حل خواهد شد البته این موضوع الزاماتی دارد که بخش عمده آن به مساله مدیریتی در ورزش مربوط بوده و برخی نیز به الزامات سخت افزاری و نرم افزاری مربوط می‌شود که در اینجا مجال بحث آن نمی‌باشد.
وی در پاسخ به اینکه آموزش و پرورش چه مقدار در افزایش فرهنگ ورزش کردن سهیم است، گفت: اساس و پایه ورزش همگانی از این دوران شکل می‌گیرد در این دوران نقش جامعه خانواده مطبوعات رسانه‌ها و سخت افزار و نرم افزارها می‌تواند به طور جدی مؤثر باشد. اما برای این بخش مهم به نظر می‌رسد شرایط مهیای فعالیت نبوده یا به طور جدی توجه نشده است. به عنوان مثال ما شاهد وجود مدارس غیرانتفاعی در کلانشهرها هستیم که بدون وجود سرانه ورزش و فعالیت ورزشی یا حداقل سرانه ورزشی در حال جذب دانش‌آموز با حداکثر شهریه ممکن هستند. سوال اینجاست که مدرسه‌ای که فضای ورزشی نداشته باشد و متخصص ورزش برای ساعت ورزش نداشته باشد چگونه اجازه ادامه فعالیت دارد؟ آیا این دانش آموزان نیاز حرکتی ندارند؟ آیا نیاز دانش آموزان فقط درس ریاضی و علوم و… است؟
این استاد دانشگاه ادامه داد: اگر ما دغدغه سلامت جسمانی در جامعه داشته باشیم اصلاً درس ریاضی را در دوران ابتدایی هم باید با حرکت و ورزش تدریس کرد. این مقوله در آموزش و پرورش در مدارس در شهرها و روستاهای کوچک بیشتر نمایان می‌شود که به دلیل کمبود امکانات حداقل شرایط لازم برای فعالیت ورزشی وجود ندارد. لذا عدم توجه و در اولویت قرار ندادن ورزش و فعالیت بدنی ذهن کودک، نوجوان، جوان، بزرگسال و سالمند را به گونه‌ای بارور می‌کند که این مقوله اصلاً مقوله مهمی نیست و این چنین فرهنگ سازی برای ورزش از رده‌های مختلف سنی بویژه دوران کودکی شکل می‌گیرد.
او با اشاره به نقش شهرداری‌ها در ورزش همگانی گفت: نقش شهرداری‌ها می‌تواند جامع‌تر و بیشتر از بقیه باشد چرا که مسؤلیت کامل حوزه شهری در حوزه فعالیت آنها است. اعم از نرم افزاری و سخت افزاری. به طوری‌که شهرداری‌ها می‌توانند در تعامل با مدارس و وزارتخانه‌های ورزش و بهداشت و درمان … نقش مهمی در سلامت جامعه داشته باشند. با نگاه به کشورهای توسعه یافته مشاهده می‌شود که نرخ مشارکت شهروندان در ورزش همگانی تا ۵۰ درصد می‌رسد. بنابراین به نظر می‌رسد در مجموعه سیاست‌گذاری‌ها و اقدامات سازمان‌های متولی ورزش همگانی و سلامت محور نیاز به یک تحول جدی است که برای پیشبرد و اجرای برنامه‌های تحول گرا در کنار سخت افزار، به موضوع ورزش همگانی به عنوان یک اکوسیستم بپردازند.
فارسی ادامه داد: در حقیقت برنامه‌ریزی برای توسعه ورزش همگانی نیازمند به موضوعات مختلف از زوایا و جنبه‌های متعددی است که در این خصوص اکوسیستم ورزش همگانی روش جدیدی برای توسعه ورزش همگانی محسوب می‌شود. به طوری که تمام سیستم‌های ضروری و چگونگی تعامل آنها را با یکدیگر مورد توجه قرار می‌دهد.
فارسی با بیان اینکه در تدوین سیاست‌ها و برنامه‌های ورزش همگانی، سیاست گذاران تنها یک یا دو عنصر از اکوسیستم ورزش همگانی را مخاطب قرار می‌دهند، توضیح داد: این سیاست گذاری‌ها و تلاش‌ها به بیراهه می‌رود زیرا تنها یک یا دو عنصر از اکوسیستم ورزش همگانی را مخاطب قرار می‌دهند و برخی از عوامل کلیدی همانند تعیین نقش سازمان‌های همکار و مرتبط در این زمینه هنوز مشخص نیست.
او در آخر خاطر نشان کرد: با تغییر رویکرد، نگاه فرابخشی و همکاری بین بخشی در موضوع توسعه ورزش همگانی نه تنها از هزینه‌های مستقیم و سنگین حوزه درمان کاسته خواهد شد، بلکه در آینده بسیاری از آسیب‌های اجتماعی، ناسازگاری فردی و اجتماعی و فشارهای روانی را می‌توان بهتر کنترل کرد و جامعه سالم‌تری را داشته باشیم.
انتهای پیام