کووید 19، تهدیدی برای سلامت اجتماعی و روانی جامعه

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی همراز، دکتر "حجت اله حقگو " عضو هیات علمی گروه کاردرمانی دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی و یکی از محققان این طرح پژوهشی، درباره نتایج بدست آمده آن،گفت: آلوده شدن به کووید 19 منجر به اختلالات جسمی گسترده می‌شود، در حالی که ترس از آلوده شدن به آن، منجر به انزوای اجتماعی و اختلالات روانی مختلف شده که این امر سلامت اجتماعی و روانی جامعه را تهدید می‌کند.

وی افزود: سازمان جهانی بهداشت WHO، شیوع کووید 19 را به عنوان یک تهدید " سطح بالا " شناسایی کرده است. و در حال حاضر، استراتژی‌های درمانی برای مبارزه با این ویروس کاملاً حمایتی بوده و پیشگیری، بهترین راه برای قطع زنجیره‌ی انتقال در جامعه است، اما به دلیل فاصله گذاری اجتماعی و اقدامات قرنطینه‌ای در بسیاری از کشورها، مشارکت مردم در بسیاری از زمینه های زندگی اجتماعی و فعالیت های روزمره مختل شده است. و هدف ما در این پژوهش، « بررسی تاثیرات کووید 19 بر یکپارچگی اجتماعی و مشارکت در فعالیت‌های روزمره زندگی » بود.

وی گفت: در واقع، درک پیامدهای روانی-اجتماعی اقدامات محدود کننده، امکان تصمیم گیری بهتر را فراهم می‌کند، و مطالعه حاضر با هدف « ارائه بینشی در مورد تاثیر قرنطینه و فاصله گذاری اجتماعی بر مشارکت در فعالیت‌های روزمره زندگی و تعاملات اجتماعی »، براساس داده‌های استخراج شده از پاسخ 461 نفر در کشور نشان داد که اقدامات محدود کننده در طی شیوع کووید 19 ، دارای تاثیرات منفی در زمینه های یکپارچگی در منزل، یکپارچگی در اجتماع و فعالیت‌های مولد و هدفمند است.

این متخصص علوم اعصاب تصریح کرد: مطالعه ما نشان داد که پس از همه‌گیری کووید 19، زندگی اجتماعی افراد به شدت مختل شده و شیوع کرونا، تأثیرات مستقیم و غیرمستقیم روانشناختی و اجتماعی گسترده دارد، بطوری که علاوه بر آسیب های جسمی این بیماری، ترس از آلوده شدن، از دست دادن عزیزان، از دست دادن شغل، از دست دادن فرصت های تحصیلی، تفریح، آزادی و حمایت، تأثیرات عمیق روانی دارند.

وی افزود: داده های به دست آمده از این پژوهش، در تعیین مکانیسم‌های علمی مرتبط با سلامت روان ضعیف از جمله تنهایی، حیاتی هستند. در مواجهه با پیامدهای این بیماری، منابع اجتماعی و شخصی موجود (به عنوان مثال، ملاقات با خانواده و بستگان)، از جمله عوامل انعطاف پذیر و موثر برای حل مشکلات بهداشت روان در این شرایط خاص و استرس زا هستند، در حالی که این بیماری به منابع انعطاف پذیر جامعه حمله کرده و آنها را از بین برده است.

دکتر حقگو پیشنهاد داد: به منظور کاهش تاثیرات منفی روانی- اجتماعی شرایط قرنطینه و فاصله گذاری اجتماعی، اجرای استراتژی‌های ملی برای ارتقای مشارکت‌های اجتماعی از طریق برنامه‌های مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) مانند تماس‌های ویدیویی، رسانه‌های اجتماعی و آموزش‌های از راه دور برای برقراری ارتباط، موثر خواهد بود.

وی افزود: یافته های اینگونه مطالعات کمک می کنند تا با یک برنامه ریزی مناسب، صرف نظر از ترس و تهدیدات این بیماری، راه حلی برای غلبه بر انزوای اجتماعی ناشی از بیماری و عوارض دیگر پیدا کرده و سیستم اجتماعی برهمین اساس تنظیم شود، چرا که هدف نهایی، « برجسته کردن اهمیت تنظیم برنامه ها در جهت حمایت از افراد در هنگام گذر از این بحران است ».

این عضو هیات علمی گروه کاردرمانی دانشگاه همچنین، دانش مبتنی بر مداخلات تخصصی کاردرمانی برای بهبود مقاومت مردم در برابر این شرایط را لازم دانست.

خاطرنشان می شود؛ طبق اعلام سازمان جهانی بهداشت (WHO)، بیماری های ویروسی، یک مشکل جدی برای بهداشت عمومی هستند. طی 20 سال گذشته، چندین بیماری ویروسی مانند SARS-CoV، در سال 2002 -2003 میلادی و آنفولانزای H1N1 در سال 2009 میلادی گزارش شده است. سندرم ویروس کرونا خاورمیانه (MERS-CoV) اولین بار در سال 2012 میلادی در کشور عربستان سعودی شناسایی شد و در 11 فوریه سال 2020 میلادی، مدیرکل این سازمان اعلام کرد که بیماری ناشی از کووید جدید به نام کووید 19 (مخفف Coronavirus 2019 )، یک بیماری حاد تنفسی است که اخیراً در سراسر جهان گسترش یافته و با مرگ و میر 2٪ کشنده است.

دولت های سراسر جهان با اقدامات متقابل مانند محدودیت در سفر، قرنطینه و فاصله گذاری اجتماعی، سعی در کاهش اثرات ویرانگر ویروس دارند. در چنین شرایطی، به دلیل اقدامات فاصله گذاری اجتماعی و انزوا و در برخی موارد قرنطینه‌ی افراد در خانه، مشارکت اجتماعی افراد در فعالیتهای زندگی روزمره کاهش می‌یابد و به نظر می رسد پتانسیل رشد این ویروس در جهان به یک بیماری فراگیر و تهدیدی جدی برای سلامت جامعه تبدیل شده است.

در تعریف اصطلاح "سلامت اجتماعی"، « افزایش مشارکت اجتماعی » یکی از اهداف مهم متخصصان بهداشتی است. سازمان جهانی بهداشت (WHO) توصیه می‌کند که باید توجه ویژه ای به مشارکت اجتماعی شود، به خصوص برای افراد مسن، زیرا آن‌ها زمان کمتری را در محیط‌ های ساختاریافته‌ی اجتماعی سپری می‌کنند. علاوه بر این، مشارکت اجتماعی و درگیری در فعالیت‌های روزمره زندگی، نقش مثبت و مهمی در بهزیستی شخصی (بعنوان مثال، رضایت از زندگی) و بهزیستی اجتماعی دارد.
از طرف دیگر، شرکت در فعالیت های اوقات فراغت شخصی (که نوعی از مشارکت اجتماعی است)، از اهمیت بالایی برای سلامت جسمی و روانی و بهبود کیفیت زندگی برخوردار است. عدم وجود ارتباطات اجتماعی، منجر به اضطراب، تنهایی، افسردگی، وحشت، اختلالات روانی و بسیاری دیگر از مسائل در زندگی افراد می‌شود و به طور کلی بر سلامت جامعه، تاثیر منفی می‌گذارد.

نتایج حاصل از یافته‌های پژوهش « دکتر حجت اله حقگو، دکتر الیاس منفرد (اعضای هیات علمی گروه کاردرمانی دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی) و دکتر محسن واحدی ( عضو هیات علمی آمار زیستی و اپیدمیولوژی این دانشگاه)، نشان‌دهنده‌ی تاثیر کووید 19 بر جنبه های مختلف زندگی افراد جامعه در حیطه‌های فعالیت در منزل، فعالیت های اجتماعی و فعالیت‌های مولد است.

در مجموع 461 شرکت کننده (میانگین سنی 8/5 ± 86/36 سال) در این مطالعه مقطعی، از طریق پر کردن پرسشنامه تلفیق اجتماعی Community Integration Questionnaire بصورت آنلاین، مشارکت داشتند. شرکت کنندگان در خرداد ماه سال 1399 در ایران از طریق یک نظرسنجی آنلاین وارد مطالعه شدند و برای تکمیل پرسشنامه تلفیق اجتماعی (CIQ) از طریق شبکه جهانی وب دعوت شدند. این پرسشنامه به مدت دو ماه در دسترس افراد شرکت کننده جهت تکمیل آن بود.

طبق نتایج حاصل از این پژوهش، قبل از شیوع کرونا، حدود 25 درصد از پاسخ دهندگان اظهار کردند که شخص دیگری برای خرید مواد غذایی یا سایر کالاهای مورد نیاز در خانه اقدام می‌کرده است که پس از شیوع کرونا به 37 درصد افزایش یافته است. با این وجود، برغم افزایش نسبی خریدهای پاسخ دهندگان به تنهایی (از 24٪ به 28٪)، مشارکت آنها در خرید با شخص دیگری از 49٪ به 32٪ کاهش یافت.

قبل از کرونا، 41٪ از پاسخ دهندگان گزارش کردند که شخص دیگری در خانه برای آنها غذا تهیه می‌کرده است که پس از شیوع کرونا به 38٪ رسیده است. در حالی که میزان مشارکت در پخت و پز در خانه افزایش یافته است (از 21 به 24 درصد)، اما درصد کسانی که در خانه به تنهایی غذا تهیه می کنند، اندکی کاهش یافته است (از 36 به 35 درصد).

قبل از کرونا، در حدود 27٪ از پاسخ دهندگان اظهار کردند که شخص دیگری کارهای خانه را انجام می‌داده است که پس از شیوع کووید19، این میزان به 25٪ کاهش یافت. در حالی که میزان مشارکت شخصی در کارهای روزمره منزل قبل و بعد از شیوع کرونا تقریباً برابر بود (40٪)، افرادی که کارهای روزانه منزل را به تنهایی انجام می دهند (از 31٪ به 32٪) افزایش یافت.

درصد کسانی که در خانه از بچه ها مراقبت می کردند، قبل از شیوع کرونا 14٪ بود که پس از شیوع کرونا به 8٪ کاهش یافت. میزان مشارکت در مراقبت از کودکان از 18 درصد به 24 درصد افزایش یافت و درصد کسانی که به تنهایی از کودکان مراقبت می کنند از 16 درصد به 18 درصد افزایش یافت. نیمی از شرکت کنندگان در مطالعه (48 %) هیچ کودک زیر 17سال در خانه نداشتند.

حدود 10 درصد از پاسخ دهندگان اظهار کردند که قبل از شیوع کرونا در هیچ برنامه اجتماعی مانند دورهمی با دوستان و خانواده شرکت نمی‌کردند . علاوه بر این، افرادی که برنامه‌های دورهمی را برای پاسخ دهندگان هماهنگ می‌کردند، از 15٪ به 7٪ کاهش یافته و درصد پاسخ دهندگانی که این برنامه ها را همراه با دیگران هماهنگ می‌کردند، از 56٪ به 20٪ کاهش یافته است. همچنین باید توجه داشت، درصد افرادی که این برنامه ها را به تنهایی هماهنگ می‌کردند از 15٪ به 9٪ کاهش یافته است. این نشان دهنده کاهش شدید ارتباطات اجتماعی و برنامه ریزی چنین اجتماعاتی است.

قبل از کووید19، میزان افرادی که امور مالی شخصی شان بوسیله‌ی فرد دیگری انجام می‌شد، 16٪ بود که پس از شیوع بیماری کرونا به 29٪ افزایش یافت. همچنین میزان مشارکت افراد در انجام امور شخصی خود به تنهایی از 56٪ به 52٪ و مشارکت با شخص دیگر در انجام امور مالی شخصی از 25٪ به 17٪ کاهش یافته است.

فقط 2٪ از پاسخ دهندگان در طول ماه قبل از کووید19 از خانه برای خرید خارج نشده اند که پس از شیوع کرونا تا 20٪ افزایش یافته است. در حالی که برغم افزایش درصد افرادی که 4 بار در ماه برای خرید از خانه خارج شده اند (از 35 به 62 درصد)، درصد افرادی که 5 بار یا بیشتر در ماه برای خرید از خانه بیرون می رفتند، کاهش یافته است (از 61 به 15 درصد).

قبل از شیوع کرونا، 92 درصد از پاسخ دهندگان اظهار کردند که حداقل 1 بار در طول ماه برای انجام فعالیت های تفریحی از منزل خارج می‌شدند که پس از شیوع کرونا این میزان به 18٪ کاهش یافت. همچنین، تعداد افرادی که ماهانه 4 بار برای شرکت در فعالیتهای تفریحی خانه را ترک می کردند، از 48٪ (قبل از کرونا) به 12٪ کاهش یافت (بعد از کرونا). بعلاوه، تعداد افرادی که 5 بار یا بیشتر در یک ماه بیرون رفتند از 41٪ به 3٪ کاهش یافت. میزان مشارکت در فعالیتهای تفریحی به طرز چشمگیری کاهش یافته است.

قبل از شیوع کرونا، فقط 4٪ از پاسخ دهندگان در طول یک ماه برای دیدار با دوستان و خانواده خود از خانه خارج نشده اند که پس از شیوع کرونا به 41٪ افزایش یافته است. با وجود این، تعداد افرادی که ماهانه 4 بار برای ملاقات با دوستان و خانواده خود از خانه خارج می شدند، اندکی کاهش یافت (از 50٪ قبل از کرونا به 49٪ پس از کرونا)، تعداد افرادی که هر ماه 5 بار یا بیشتر برای دیدار با دوستان و خانواده از خانه بیرون می روند از 43٪ به 7٪ کاهش یافته است.

هفت درصد از پاسخ دهندگان قبل از شیوع کرونا، فعالیتهای تفریحی را به تنهایی انجام می‌دادند که پس از شیوع کرونا به 27 درصد افزایش یافت. اگرچه میزان مشارکت در چنین فعالیتهایی با خانواده و دوستان از 32٪ قبل از شیوع کرونا به 70٪ پس از شیوع کرونا افزایش یافت، میزان مشارکت در این فعالیتها با دوستان از 57٪ به تقریباً 0٪ کاهش یافت. هیچ تفاوتی بین داشتن یک دوست صمیمی در قبل و بعد از کرونا وجود نداشت.

قبل از شیوع کرونا، تنها 3٪ از پاسخ دهندگان ترک از خانه (نادر/هرگز یا کمتر از یک بار در هفته) را گزارش دادند که پس از کرونا تا 43٪ افزایش یافته است. همچنین تعداد افرادی که هر هفته خانه را ترک می کردند از 19% به 33% افزایش یافت، تعداد افرادی که هر روز خانه را ترک می کنند تا در فعالیت های مختلف شرکت کنند، از 76% قبل از شیوع کرونا به 22% پس از شیوع کرونا کاهش یافته است.

افرادی که در فعالیت های مدرسه ای/شغلی و فعالیت های مولد شرکت نمی کردند 6٪ قبل از شیوع کرونا بود که پس از آن به 7 ٪ افزایش یافت. برغم آن‌که درصد افرادی که در فعالیتهای نیمه‌وقت شرکت داشتند از 51٪ قبل از شیوع کرونا به 61٪ بعد از آن افزایش یافت، درصد افرادی که در فعالیتهای تمام وقت شرکت داشتند از 32٪ به 10٪ کاهش یافت.

وبدا