ایران جزو بهترین های جوش در دنیا است

با سلام لطفا خودتان را برای خوانندگان همراز معرفی بفرمائید
به نام خدا سید حسین علی طیبیان هستم کارشناس ارشد مهندسی مواد گرایش شناخت مواد مهندسی. بیش از 12 سال سابقه کار صنعتی دارم و در شرکت هایی از قبیل فرایند کنترل – مپنا – ساخت تجهیزات سپاهان – نوید منگنز -و در حال حاضر مدیر عامل شرکت شرکت ناظران دقیق تدبیر می¬باشم. هم¬چنین به صورت کاملاً تخصصی در زمینه جوش و بازرسی فنی مشغول بوده¬ام و توانسته¬ام در کنار قریب به 10 سال تدریس در دانشگاه های مختلف از قبیل آزاد – علمی کاربردی – غیر انتفاعی و ... به مدارک سطح عالی سطح سه (3) بین¬المللی در زمینه آزمایش غیر مخرب با فرایند رادیوگرافی – مایعات نافذ – ذرات مغناطیسی بازرسی چشمی و بازرسی به روش آلتراسونیک را دریافت کنم و مدرس ارشد دوره¬های بازرسی فنی و دارای حق اعطای مدرک معتبر بین المللی در سطوح 1 و 2 می باشم.
 در دنیای مدرن و جهان صنعتی، مهندسی جوش چه جایگاهی دارد و شما به عنوان یک مدرس متخصص چه تحلیلی از این جایگاه دارید؟
 در سال 1386 موسسه جوش ایران طبق آماری اعلام کرد حدود 96% حجم فلزات تولیدی دنیا از فولاد باشد از این میزان 90% مستقیماً به وسیله جوش تولید می شوند و در 6% دیگر هم جوش به نوعی دخیل است. در کنار جوش بحث سلامت جوش یا همان بازرسی فنی هم بلا استثنا مطرح می شود. که به صورت تست مخرب یا غیر مخرب می¬باشد.
 با این حساب رشته مهندسی جوش و بازرسی فنی رشته‌ای خاص است
بله دقیقاً. ببینید. بیشترین استانداردها و دستورالعمل‌ها در سطح جهان مربوط به این رشته است درحالی‌که در سایر رشته‌های مهندسی کمتر رشته‌ای هست که تا این حد استانداردهایی برای بررسی کیفیت داشته باشد. مثلا در سیستم امریکایی پنج استاندارد بسیار قوی داریم که به روشهای بازرسی و مهندسی جوش می‌پردازد و در استاندارد ISO هم به همین گونه است.
لطفاً بفرمائید چرا این رشته در تمام دنیا با این حجم از استاندارد سروکار دارد؟
واقعیت این است که بحث امنیت جانی و ایمنی در این رشته بسیار بالاست یکسری کارها هست که عدم رعایت کیفیت سبب خسارات صرفاً مادی و مالی بشود. اما جایی که بحث خسارات مطرح باشد دیگر شرایط بسیار فرق می‌کند. در سدها – نیروگاه‌ها-پالایشگاه‌ها در همه اماکن این‌چنینی خسارات جانی محتمل هستند و بواسطه یکی انفجار کوچک نه تنها پرسنل حاضر در محل انفجار بلکه تا چندین کیلومتر پیرامون کارگاه نیز خطر جانی گسترش می‌یابد. لذا در این رشته بحث ایمنی خیلی بحث حساس و تعیین‌کننده‌ای است.
مشخص است که ارتباط مهندسی جوش با بازرسی فنی یک ارتباط ساختاری و بنیادی است
بله شخص که وارد حرفه بازرسی می‌شود باید یک زمینه مرتبط داشته باشد دارای تحصیلات مرتبط و یا سابقه کار مرتبط باشد و حتماً و حتماً دوره‌های برون دانشگاهی را آموزش ببیند. داشتن شمه و شخصیت بازرسی یک امر الزامی و حتمی است.
از حرف های شما نتیجه می‌گیریم که ساختار تربیتی و اعتقادی بازرس فنی یک عامل مهم در موفقیت وی است
دقیقا همین‌طور است! در این رابطه، با فاکتوری سروکار داریم که آنرا تحت عنوان متانت حرفه‌ای بازرس قلمداد می‌کنیم. بازرس باید بداند که با یک امضا که پای گزارشات می‌زند یک مسئولیت جانی و مالی دقیقی را تضمین می‌کند و در اصل مسئولیت‌پذیری در ذات این رشته است. با این حساب ما در این رشته باید پابه‌پای دنیا پیش برویم مثلاً یکی کشتی یا یک خط لوله انتقال گاز یا نفت از کشورهای گوناگون عبور می‌کند پس اگر دچار سانحه بشود می‌تواند کل محیط زیست پیرامون خود را نابود کند لذا همه کشورها موظفند استاندارد را رعایت کنند.
سایر رشته‌ها دارای یک تشکیلات مخصوص به خود هستند. مثل انجمن وکلا- نظام مهندسی ساختمان نظام پزشکی و ... اما جوش با اینهمه اهمیتکه فرمودید فاقد تشکیلات مدیریتی می‌باشد. چرا؟
ببینید متأسفانه همین‌طور است. اما فراموش نکنید این رشته یک رشته جدید است و چون برنامه‌ریزی قبلی نداشته لذا می‌توان گفت به نوعی یتیم باقی مانده است.
البته، در ایران انجمن‌هایی داریم مثل انجمن صنفی بازرسی‌های غیر مخرب یا انجمن صنفی شرکت‌های بازرسی فنی. اما انجمن صنفی مخصوص رشته جوش و بازرسی را نداریم. از طرفی هنوز استان‌های مختلف با هم درباره این مجمع هماهنگ و یکپارچه نشده‌اند ولی به هر حال این روند شروع شده است ولی به هر حال نباید در کوتاه مدت به اندازه‌های جهانی برسیم. ما در پارس جنوبی بزرگ‌ترین شهرگازی دنیا را با اتکا به نیروهای بومی برپا کردیم

با این پتانسیل انسانی و منابع سرشار نفتی و گازی، حال اهداف انجمن صنفی با توجه به این پتانسیل منابع انسانی چه وظیفه‌ای را به عهده خواهد داشت؟
 من به نوبه خودم انتظار دارم در گام اول در آماده‌سازی بستر لازم توسط انجمن اقدام بشود. ببینید انجمن باید بتواند نخست جایگاه مهندسی جوش و بازرسی فنی را به‌طور درست و منصفانه و دقیق تشریح و تبیین بنماید. تا عجالتاً این رشته معرفی و شناخته بشود. سپس به گام‌های بعدی توجه بشود.
وزارت علوم در معرفی این رشته چه نقشی داشته است؟
وزارت علوم سرفصل‌های متفاوتی نوشته است که عمدتاً به آموزش تئوری اختصاص دارد اما انصافا دانشگاه جامع علمی کاربردی بخصوص با تعریف رشته بازرسی فنی برای نخستین بار در کشور قدم مثبت و مهم و متفاوتی برداشت که قابل تقدیر است. هم‌چنین رئیس محترم دانشگاه جامع علمی کاربردی بعنوان متولی آموزش کاربردی در کشور نامه‌ای را به مجلس محترم شورای اسلامی نوشتند و اختصاصاً رشته مهندسی جوش و بازرسی فنی را مورد توجه قرار دادند و از قوه مقننه خواستند در راستای اعتلا و شناسایی و احقاق حق دانش‌آموختگان این رشته قوانین و مصوبات لازم را تدوین و ابلاغ نمایند که این نامه در نوبت رسیدگی قرارداد ولی همین تلاش از سوی رئیس دانشگاه جامع علمی کاربردی بسیار ارزنده است و نشان می‌دهد ایشان دیدگاه وسیع و قابل‌تقدیر و مؤثری نسبت به این رشته دارند.
شما در دانشگاه‌های زیادی مشغول تدریس هستید به نظر شما کدام سیستم آموزش در ارتقاء این رشته موفق‌تر بوده است
همه دانشگاه وجودشان لازم و مفید است و باید به سمت و سوی کمال حرکت کنند اما باید دانست سایر دانشگاه‌ها به سمت و سوی بحث طراحی جوش و مباحث تئوری حرکت می‌کنند اما دانشگاه جامع علمی کاربردی بخصوص بواسطه رشته بازرسی فنی و نیز سرفصل‌های عملیاتی‌ترش در این رابطه موفق‌تر عمل می‌کند. خود بازرسی باید بعنوان یک رشته تخصصی نهادینه شود.در کل باید به کیفیت آموزش دانشجویان بیش لز کمیت توجه نمود.
علمی کاربردی یک آکادمی برای تربیت متخصصان و مهندسان عملیاتی بوده است. شما با این نظریه موافقید
-دقیقاً همین‌طور است.
به نظر شما در کشورهای منطقه ما چه جایگاهی در زمینه مهندسی جوش و بازرسی فنی داریم؟
اگر نگویم در صدر هستیم اما یقیناً جزء بهترین‌ها هستیم. به آن دلیل که حتی در اوج تحریم‌ها تمام پروژ‌ه‌هایی که داشتیم با تخصص و توان متخصصین خودمان بخوبی انجام شد و این مصداق بارز تحقق ما می‌توانیم است. یعنی اینکه ما در بحث جوش، بازرسی فنی و مکانیک واقعاً قوی هستیم. اما اگر روی قسمت کاربردی قضیه کار کنیم حتماً نتایج بهتری هم خواهیم گرفت.
نقش سطوح متوسطه یا هنرستان‌های جوش‌کاری را در این بیان چطور ارزیابی می‌کنید؟
هنرستان‌ها و تحصیلات مرتبط نقش مؤثری دارند در مقام مقایسه دانشجویان و مهندسان که فارغ‌التحصیل همین رشته از هنرستان فنی هستند چون سوار بیسیک و پایه‌ای قوی‌تری دارند، بازدهی بهتری خواهند داشت چون بیس اجرایی آنها و کار عملی شان قوی تر است
 برای علاقه‌مندان ورود به این رشته‌های چه توصیه‌ای دارید؟ به نظر می‌رسد نگاه مردم ما به استاد طبیبیان- یک کار پشت میزی و مدیریتی است!
کسی که مهندسی جوش و بازرسی را انتخاب می‌کند باید دقیقاً با پشت میز خداحافظی کند. کسی که می‌خواهد وارد این سپستم بشود بخاطر علاقه و استعداد وارد رشته بشود و بدانید این رشته در رده سوم چهارم رده‌های مهندسی است و رشته آسانی نیست خودمانی بگویم باید دانشجو جنم مهندسی جوش و بازرسی را داشته باشد . بازرسی فنی روان و اخلاق سالم می‌خواهد.
مهندس برای رساندن این رشته مهم به جایگاه واقعی خود کدام رده از مسئولین باید انجام وظیفه کنند؟ شما از چه کسی انتظار کمک و همیاری دارید؟ وزیر صنایع؟ وزیر علوم؟ و یا ...
در اصل وزارت محترم صنایع و معادن باید اقدام کنند. چون این رشته بیش از تئوری بودن، عملیاتی و صنعتی است. بسیاری از سیستم‌های آموزشی‌ که قبلاً گفتم در ارتباط با صنعت نیستند. مثلاً مقولات دانشگاهی گاهی اوقات با آنچه ما در صنعت نیاز داریم هیچ سنخیتی ندارد. در این رابطه باید روند کاربردی را در پیش گرفت و واقعیت را دید.
خب برای حل این معضل علاقه‌مندان باید چه اقدامی انجام دهند تا فاصله بین صنعت و دانشگاه کاسته بشود؟
ببینید رشته مهندسی جوش و بازرسی فنی از دانشگاه شروع می‌شود و در آموزشگاه‌های تخصصی تکمیل می‌شود! از اینرو منحصر به فرد می‌باشد. یک مهندس باید دوره‌های تخصصی آزمایشات غیر مخرب از قبیل تست با مایعات نافذ-بازرسی چشمی – بازرسی با ذرات مغناطیسی – بازرسی با امواج فراصوتی و تفسیر فیلم‌های رادیوگرافی را تمام کند و در صورت کسب حد نصاب مدرک معتبر بین‌المللی بگیرد. در این حالت تازه به نام NDTMAN شناخته می‌شود. سپس دوره‌های تخصصی زیر را بگذراند.
- بازرسی آسانسورها و جرثقیل و بالابرها – بازرسی مخازن ذخیره – بازرسی مخازن تحت فشار- بازرسی خطوط لوله فشر قوی بازرسی رنگ و پوشش-بازرسی سازه‌های فولادی-بازرسی پیچ و مهره-روش نوشتن PQR-WPS-آشنایی با کلید فولاد- دوره‌ی تخصصی ایمنی صنعتی. بدین ترتیب برای ورود به بازار آماده می‌شود. حال اگر بتواند فرایندهای جوشکاری برق- CO2- آرگون را انجام دهد. که چه بهتر!
از طرفی اگر کسی بعنوان مهندسی جوش وارد بازار شود بیشتر در قسمت طراحی و اینترنتی و ... مشغول می‌شود و باید از صفر تا صد پروژه را باید بتواند هندل کند یعنی باید بتواند در زمینه طراحی مکانیک –بازرسی‌ها و ... را مسلط باشد روند تکامل را بهتر است در همین دوران تحصیل طی کند تا همگام با فراغت از دانشگاه روند تکمیل مدارکش را هم طی کرده باشد.
اما کسی که فقط بازرسی خوانده اندکی کارش راحت‌تر است. و با طی دوره‌های NDT می‌تواند لااقل در ایران مشغول بشود. اما از طرفی کسی که مدرک مهندسی جوش دارد و دوره‌های برون دانشگاهی را هم طی می‌کند هم می‌تواند بازرسی کند و هم مدیریت و طراحی جوش اما فارغ‌التحصیل بازرسی فقط می‌تواند بازرسی کند.
این دوره‌ها را معرفی می‌کنید؟
 بحث بازرسی به سه قسمت تقسیم می‌شود. یکی قسمت تستهای غیرمخرب یا NDT که شامل 15 فرایند است که 5 تای آن‌ها رایج‌تر است. که پیش‌تر گفته شد و بعنوان بازرسی جوش و لول‌های پنج‌گانه شناخته می‌شوند.
هم چنین تسلط به زبان انگلیسی برای این رشته‌ها بسیار ضروری است چون این رشته به شدت وابسته زبان می‌باشد.
با توجه به اینکه اکنون خیلی‌ها با گرفتن اندکی پول بدون آموزشی و آزمون اقدام به ارائه گواهینامه ASNT می‌نمایند این پرسش مطرح می‌شود که شرط لازم و کافی برای آموزشگاه‌های معتبر چیست؟ دوم آیا این مدارک در نهایت به حال شخص مفید است؟
نخست اینکه خود آن صادر کننده باید دارای مجوز آموزش از فنی حرفه‌ای کشور را داشته باشد. دوم اینکه شرکت برای آموزش تجهیزات لازم را داشته باشد. دستگاه به تعداد کافی و ... مورد سوم: مدرس باید استاندارد باشد و تئوری خالص نباشد بلکه تجربه عملی داشته باشد و بتواند هنرجو را با صنعت آشنا کند.
مورد آخر اینکه باید دید اعتبار شرکتها در صنعت و سیستم آموزش چقدر باشد.
کشور ما کشور زلزله خیز است. بحث امنیت ابنیه و سازه‌ها بحث مهمی هست. نقش مهندسی جوش و بازرسی فنی را در این مورد توضیح بدهید
ببینید بحث بازرسی ابنیه را مهندسان عمران ورود می‌کنند در حالیکه بازرسی فنی و دانش متالورژیکی و دانش مهندسی وجوش می‌خواهد. با حفظ احترام مهندسان عمران اما این کار ویژه مهندسان جوش و بازرسی فنی است و منطقا بهتر است هر کس به تخصص خود مشغول باشد.
اما تا رشته جوش و مهندسی بازرسی جوش متولی نداشته باشد در نظام ساختمان به تفکیک تخصصها احترام گذاشته نشود این وضع ادامه خواهد یافت. و اگرچه برای عمرانیها مشکل ایجاد نمی‌کند ولی حق جامعه اینست که نظرات تخصصی بهره‌مند شوند.و سازه های مردم متخصص مرتبط بازرسی کند و باید مهندسی جوش و بازرسی فنی در نظام مهندسی ساختمان هم ایفای نقش کند و وارد سیستم شوند. دوستان عمران عمدتاً جوش را از منظر ماکروسکوپی و چشمی بررسی می‌کنند و به لحاظ فقدان تخصص لازم از بحث متالوژیکی می‌گذرند که این می‌تواند در کیفیت کار مشکل ایجاد کند.
در صنعت نفت و گاز چطور؟
در سیستم نفت و گاز بحث شایسته سالاری حاکم است و بیشتر با توجه به سابقه قانون‌مندی آن شایسته سالاری حاکم است.
کیفیت دانشگاه‌ها در این رشته چطور است؟
استاد-تا قبل از سال 90 اساتید خوب زیاد بودند. امکانات کارگاهی خوب بود. اما اکنون بنظر می‌رسد کمی در این زمینه افت مشاهده می‌شود اساتید متبحر که حق‌التدریسی هستند راحتی نگه داشته نمی‌شوند و این موجب امتناع اساتید از کار تدریس و پرداختن به صنعت است که موجب افت تحصیلی می‌شود.
سخن آخر؟
ضمن تشکر از سایت خبری تحلیلی همراز همه مسئولین را به توجه و کمک به این رشته جهانی دعوت می‌کنیم از دانشجویان تقاضا می‌کنم با جدیت درس بخوانند و دوره‌های تکمیلی را طی کنند و از آموزگاه‌ها تقاضا دارم پیش از مبلغ دریافتی به دانشجویان خدمت بدهند./

گفت و گو از افشین بدری