بساز بفروش ها به "ریسباف" به چشم طعمه نگاه می کنند

اصفهان در گذشته ای نه چندان دور به عنوان مرکز نساجی ایران شناخته می شد تا جایی که تولیدات کارخانجات نساجی این شهر حتی به کشورهای دیگر صادر می شد.
بهانه‌های بانک ملی ریسباف را طعمه سوداگران می‌کند

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی همراز به نقل از ایمنا، صنعت نساجی در اصفهان با قدمتی چند صد ساله با کارگاه های کوچک خانگی فعال شد و با توسعه آن در زمان پس از جنگ جهانی دوم، به دلیل تاسیس دهها کارخانه بزرگ در این حوزه به چنان جایگاهی دست یافت.
بر اساس اسناد تاريخي، در سال 1304 و در آغاز عصر پهلوی، نخستين كارخانه نساجی اصفهان با نام «وطن» آغاز به كار كرد و 10 سال بعد دومين كارخانه با نام «ريسباف» تاسيس شد. به دنبال آن چندين كارخانه ديگر مانند شهرضا، زاينده رود، پشم‌باف، صنايع پشم، رحيم زاده و نختاب نيز در نقاط مختلف شهر راه اندازی شد که همگی در قالب شركت سهامی اداره مي شدند و مردم با خريد سهام در سود آنها شريك بودند.
در آن زمان اصفهان را به دلیل توان بالا در تولید منسوجات، "منچستر شرق" لقب می دادند ؛ گفته ها حکايت از اين دارد که در دهه 50، خيابان چهارباغ بالای اصفهان، روزانه شاهد تردد هزاران کارگری بود که در کارخانجات نساجي اين محدوده کار مي کردند. کارخانجاتي که با واردات پارچه های خارجي ارزان قيمت، به ورشکستگي رسيدند و اکنون جز خاطره ای شيرين و ساختماني فرسوده، چيزی از آنها باقي نمانده و بسیاری از این کارخانجات به دست سودجویان افتاد و فروخته و یا تخریب شد. امروز ریسباف تنها بازمانده کارخانجات صنعتی به عنوان یادگار آن دوران باقی مانده که طی چند سال گذشته مسئولان سعی کردند با حذف این بنا آن را تبدیل به موزه ای باارزش کنند.
احیای کارخانجات با معماری صنعتی در دستور کار وزارت راه و شهرسازی
ریسباف دارای معماری منحصر به فردی است که تحت عنوان معماری معاصر یا میراث معاصر از آن یاد می‌شود. کارخانه ریسباف به نوعی شروع جریان جدیدی از معماری است که از اوایل دوره پهلوی دنبال شده و متأسفانه تنها باقی‌مانده این آثار به شمار می‌رود.
متأسفانه سراسر کشور نیز از شمال تا جنوب، کارخانه‌هایی با معماری صنعتی بنا شده بود که با رو به افول رفتن جریان صنعتی شدن، این اماکن تخریب شدند. البته بعد از آن با استفاده‌های جدید و تغییر کاربری چند کارخانه به منظور حفظ آنها و همچنین ترویج این تجربه در کشور، بخش‌ها و سازمان‌های گوناگون متوجه شدند که به جای تخریب این بناها می‌توان استفاده‌های دیگری از آنها کرد.
کارخانه شکلات سازی آمریکا، کارخانه برق لندن، محله صنعتی در شهر منچستر، مجموعه کارخانه تولید نوشیدنی در تورنتو، مجموعه کارخانه چرم خسروی در یزد نمونه‌ای از موارد بین‌المللی و حتی داخل کشوری از این اقدام هستند که با حفظ تمامی المان‌های صنعتی به فضایی فرهنگی، هنری و تفریحی تبدیل شده و مکانی برای گذران اوقات فراغت مردم آن منطقه به شمار می‌روند. در حقیقت تلاش مجموعه وزارت راه و شهرسازی براین است تا کارخانه ریسباف نیز از چنین آینده‌ای برخوردار شود.

نگاه سوداگرایانه بخش خصوصی به بازمانده های صنعتی اصفهان
معاون وزیر راه و شهرسازی با انتقاد بر اینکه امروزه تمام کارخانه‌های اطراف زاینده‌رود تخریب و خصوصی‌سازی شده است، می گوید: ریسباف تنها بازمانده این کارخانه‌ها است. متأسفانه این مناطق با نگاهی سوداگرانه به بخش خصوصی واگذار شده و تخریب شدند.
به اعتقاد وی، ریسباف در حوزه حقوق شهروندی به عنوان حقی محسوب می‌شود که دولت در اعطای آن به مردم تمامی تلاش خود را به کار گرفته است.
پیش تر نیز مدیرکل راه و شهرسازی استان اصفهان در همایش روز معمار با بیان اینکه بیش از 45 اثر معماری صنعتی اصفهان که عمدتا از کارخانجات نساجی بوده اند در حال تخریب است و متاسفانه در این فاجعه از جامعه معمار ما اعتراضی صورت نگرفت، اعلام کرد: بیش از 45 اثر معماری صنعتی اصفهان که عمدتا از کارخانجات نساجی بوده اند و درحاشیه زاینده رود قرار داشته در حال تخریب است و متاسفانه در این فاجعه از جامعه معمار ما صدایی به گوش نمی رسد.
غلامی اما گفت: کارخانه ریسباف اصفهان یکی از این آثار به جا مانده ای است که وزارت راه وشهرسازی با اعتباری بالغ بر 215 میلیارد تومان و از محل املاک ومستغلات در توافقی با بانک ملی آن را خریداری و سعی در نجات آن دارد.
تملیک ریسباف توسط راه و شهرسازی و خرید از بانک ملی
وی افزود: در گذشته با توجه به مصوبه انتقال کارخانه‌های به خارج از شهر با هدف بهینه کردن سرمایه‌های این واحدهای صنعتی تعداد زیادی از کارخانه‌ها تمایل به فروش زمین و مسکونی کردن این مناطق را داشتند، به همین دلیل درحال حاضر اکثر آنها تخریب و تخلیه شده و تبدیل به مسکونی شده‌ و تنها کارخانه باقی‌مانده ریسباف است که خوشبختانه تملک آن از طریق اداره‌کل راه و شهرسازی استان بنا به دستور وزیر صادر شد.
غلامی در مصاحبه یک ماه پیش خود با بیان اینکه در راستای این تملک موافقت‌های اولیه برای تملک کارخانه با امضای وزیر راه و شهرسازی، ریاست بانک ملی، اداره‌کل راه و شهرسازی اصفهان و استانداری تنظیم شده است، گفته بود به استناد این تفاهم‌نامه مقرر شد تا ارزش ریالی این کارخانه برابر با قیمت روز کارشناسی شده و وجه آن از طریق املاک موجود در اصفهان و یا بخشی به صورت نقدی بانک ملی پرداخت شود.
وی ادامه داد: براساس این تفاهم‌نامه هم‌اکنون، توافق نهایی درحال انجام بوده و در صورت توافق نهایی با بانک ملی و سازمان ملی زمین و مسکن تمام وجوه آن آماده پرداخت است. درحال حاضر این توافق‌نامه در سازمان ملی در حال انجام بوده و امید است هرجه زودتر نهایی شود.

تلاش برای انتقال رسمی سند ریسباف به راه و شهرسازی
غلامی با اشاره به اینکه این توافق‌نامه، انتقال اسناد و مدارک از محل تفکیکی استان فراهم شده و مورد قبول بانک نیز است، گفت: با ادامه مراحل پایانی سند این کارخانه از سوی بانک به نام سازمان ملی زمین و مسکن زده خواهد شد.
وی با تأکید بر اینکه اقدامات مربوط به ریسباف باید تا تاریخ ۳۰ آبان به پایان برسد گفت: تا آن زمان تمامی وجوه باید پرداخت شده و سند آن بدون معارض انتقال یابد و رسما به وزارت راه تحویل داده شود.
مدیرکل اداره راه و شهرسازی اصفهان در بخش دیگری از سخنان خود اظهار کرد: در دوره‌های پیشین هیچ‌گونه اقدام خاصی برای این کارخانه انجام نشده و حتی تعدادی سرمایه‌گذار بخش خصوصی نیز اقدام به خرید آن و تبدیلش به منطقه مسکونی کرده‌ بودند که خوشبختانه با دستور وزیر این بحث متوقف شده و بانک ملی با این تفاهمنامه از فروش آن منصرف شد.
از سوی دیگر استاندار اصفهان با اشاره به تلاش های وزارت راه و شهرسازی برای حفظ ریسباف، در اواخر شهریور ماه اعلام کرد که کارخانه ریسباف اصفهان در این استان تبدیل به یک موزه می‌شود از انجام این کار مهم و بنیادین در آینده‌ای نزدیک خبر داد.
سنگ اندازی بانک ملی در تحویل ریسباف به راه و شهرسازی
اما این پایان ماجرا نبود و در ادامه پیگیری ها مدیرکل راه وشهرسازی این بار با اشاره به اینکه به رغم رفع تمامی موانع نقل و انتقال، بانک ملی تحویل کارخانه ریسباف به راه و شهرسازی استان را به تأخیر می‌اندازد، گفت: با توجه به تفاهم‌نامه انجام شده فی مابین وزارت راه و شهرسازی و بانک ملی ایران مبنی بر تحویل کارخانه ریسباف به وزارت راه و شهرسازی در جهت ایجاد موزه بزرگ در استان مقرر بوده بر اساس نظریه کارشناسان رسمی دادگستری معادل ۱۵ درصد ارزش ریالی به‌صورت نقدی و مابقی از اراضی و املاک مرغوب این اداره کل به بانک ملی پرداخت گردد و بانک نسبت به تحویل آن به وزارت راه و شهرسازی اقدام نماید.
وی افزود: در راستای تأمین اراضی، یکی از با ارزش‌ترین زمین‌های این اداره کل واقع در خیابان فرایبورگ پیشنهاد و مورد قبول طرفین قرار گرفت و تمامی موانع نقل و انتقال نیز با حضور استاندار اصفهان برطرف شد.
غلامی با اشاره به طفره رفتن بانک ملی ایران در تحویل این مکان تاریخی به وزارت راه و شهرسازی گفت: متأسفانه بانک ملی با برگزاری جلسات تکراری و بی‌ثمر و با درخواست‌های جدید به بهانه‌های مختلف از تحویل کارخانه ریسباف به‌منظور ایجاد فضای شهری مناسب و موزه بزرگ اصفهان طفره رفته و ناخواسته راه را برای سوداگران بخش زمین و مسکن باز می‌کند و چه بسا با این اقدام تخریب این بنای تاریخی باقیمانده از عصر معماری صنعتی را رقم خواهند زد.
ثبت ملی ریسباف مانعی بر سر راه سوداگران مسکن
وی با اشاره به مورد مشابه در این زمینه گفت: زمانی مقرر بود ساختمان واقع در خیابان سپه اصفهان نیز به موزه تبدیل شود که بعد از فراهم شدن مقدمات لازم و خرید مکان مناسب برای جابجایی بانک ملی از خیابان سپه متأسفانه سال‌هاست این اتفاق رخ نداده و اقدامی صورت نگرفته است.
غلامی هشدار داد که ثبت ملی کارخانه ریسباف مانع بزرگی است بر سر راه سوداگران زمین که خیال‌های خامی را در سر می‌پرورانند و امید است بانک ملی نیز به این اقدام دامن نزند و فرصت را غنیمت شمرده و از بهانه‌جویی دست برداشته و در راستای خدمتی شایسته و در شان شهر اصفهان قدم بردارد.
به طور قطع کارخانه ریسباف بنایی متعلق به شهر است. مسئولان وزارت راه وشهرسازی باید به هر طریق سعی کنند تا آخرین بازمانده معماری صنعتی اصفهان را در اختیار شهر و شهروندان قرار دهد تا ریسباف نیز همانند دیگر کارخانجات صنعتی اصفهان به دست سودجویان نیفتد.