عضو هیئت علمی دانشگاه اصفهان گفت: دولت با سیاست هایی که انجام داده در مهار تورم موفق بوده است، اما در مورد رکود موفق نبوده است، رکود در بخشی از اقتصاد ادامه داشته و در بخش هایی نه تنها ادامه پیدا کرده بلکه تشدید نیز شده است. با توجه به گذشتن چند ماهی از اجرای بسته خروج از رکود توسط دولت، برای...
عضو هیئت علمی دانشگاه اصفهان گفت: دولت با سیاست هایی که انجام داده در مهار تورم موفق بوده است، اما در مورد رکود موفق نبوده است، رکود در بخشی از اقتصاد ادامه داشته و در بخش هایی نه تنها ادامه پیدا کرده بلکه تشدید نیز شده است.
با توجه به گذشتن چند ماهی از اجرای بسته خروج از رکود توسط دولت، برای ارزیابی این بسته در تحقق اهداف در نظر گرفته شده برای آن به گفت‌و گو با محمد واعظ برزانی، استاد اقتصاد و عضو هیئت علمی دانشگاه اصفهان نشستیم. متن این گفت‌و گو به شرح ذیل می باشد:
- ارزیابی شما از اجرای بسته خروج از رکود چیست؟
دولت با سیاست ها و اقداماتی که انجام داده در مهار تورم موفق بوده است، اما در مورد رکود با اهتمام به اینکه دولت اقداماتی را انجام داده ولی موفق نبوده است، رکود در بخشی از اقتصاد ادامه داشته است و در بخش هایی نه تنها ادامه پیدا کرده بلکه تشدید نیز شده است.
- برای اثرگذاری بیشتر این بسته چه اقداماتی لازم است؟
برای این منظور باید به دو مقوله توجه ویژه ای داشته باشیم اول سیاست ها یا عوامل بیرونی و دوم عوامل داخلی، در بحث عوامل بیرونی می توان به شدت گرفتن کاهش قیمت نفت وهمین طور تحریم ها اشاره کرد که منجر به کاهش منابع درآمدی دولت برای سرمایه گزاری و تقویت بودجه عمرانی کشور شد که همه این عواملی که یاد شد می تواند در حد معینی زمینه ساز اشتغال و خروج از رکود باشد که در حال حاضر محدود شده است و از طرف دیگر بانک های تجاری و مؤسسات مالی به عنوان عوامل داخلی در نقش خود یعنی تأمین سرمایه بنگاه ها به خوبی عمل نکرده اند. چنانچه طبق برجام محدودیت های بیرونی کاهش یابند اما همچنان رفتار نهاد های مالی به خصوص بانک های خصوصی و مؤسسات مالی اعتباری همچنان که هست در آینده هم ادامه پیدا کند نقش نهاد های مالی برای فعالیت های اقتصادی مخصوصا فعالیت های تولیدی قابل پیش بینی خواهد بود.
- یکی از راهکارهای خروج از رکود افزایش تولید است، اما کالای تولید داخل در قیاس با کالای خارجی تقاضای زیادی ندارد، برای افزایش تولید و تقاصای برای آن چه باید کرد؟
افزایش تولید مستلزم پیامد های فرهنگی خود است، با ارزش جلوه دادن تولید داخل، کار، تلاش، نظم، مسئولیت پذیری و خطر پذیری از جمله محور هایی هستند که در حیطه فرهنگی باید مورد توجه قرار گیرند. در صورت ترویج چنین مؤلفه های فرهنگی می توان انتظار افزایش تولید و اشتغال را داشت. از سوی دیگر مشکلی که باید آن را در نظر داشته باشیم این است که محدودیت منابع سرمایه ای بنگاه ها با ساختار های موجود مالی در کشور ما احتمال کاهش یا برطرف شدن آن وجود ندارد، علت این امر این است که همان طور که گفته شد شرایط بانک ها برای تأمین منابع مالی وتشکیل سرمایه بنگاه ها سخت است، در حالتی که بانک ها توانایی تأمین سرمایه را داشته باشند تنها برای بنگاه های بزرگ که شرایط بورسی شدن را طی کرده اند و یا حداقل شرایط فرا بورسی را داشته باشند امکان پذیر خواهد بود. و نیاز سایر بنگاه ها به سرمایه تأمین شدنی نیست.
- چرا بانک ها تمایلی برای تأمین سرمایه بنگاه های کوچک و متوسط ندارند؟
چرا که بورس امکان تأمین سرمایه حداقل به کمک تجدید ارزیابی سرمایه را برای بنگاه های تولیدی فراهم می کند، اما تعداد بنگاه های تولیدی و حتی تعداد بنگاه های بورس و فرابورس زیاد نیست، و بیشتر بنگاه های کشورمان را بنگاه های متوسط و کوچک تشکیل می دهند که با مشکل تأمین منابع رو به رو هستند و نباید به فکر راه هایی از قبیل ایجاد بدهی برای بنگاه ها به منظور تسویه بدهی قبلی باشند بلکه باید شیوه ی فعالیت آنان را اقتصادی نمود.
- با چه اهرمی می توان فعالیت های بنگاه ها را اقتصادی نمود؟
اقتصادی کردن فعالیت بنگاه ها در کوتاه مدت از طریق محدود کردن واردات و در میان مدت و بلند مدت از طریق بهبود بهره وری و تحولات فناورانه در ان ها، فعالیت شان اقتصادی خواهد شد. نکته دیگری که باید به ان اشاره داشت ورود کالای قاچاق یا به طور کلی واردات حساب نشده است که به نوعی باعث فشار بر تولیدکنندگان داخلی که همان کالای مشابه با کالای قاچاق را تولید می کنند خواهد شد، به عنوان نگاهی گذرا به اثرات ورود قاچاق کالا بر تولید داخل، می توانیم صنعت پوشاک کشور را مورد ارزیابی قرار دهیم، البته برای محدود کردن قاچاق کالا بخشی از ان توسط سیاست های انتظامی و بخشی دیگر از طریق واقعی کردن نرخ ارز میسر خواهد بود.
مؤسسات مالی سرمایه گزاری را در بنگاه هایی انجام می دهند که هزینه تأمین سرمایه برای بنگاه مقرون به صرفه باشد، با نرخ فعلی بانک ها سرمایه گزاری برای بنگاه ها مقرون به صرفه نیست، و اگر در این شرایط بنگاه های اقتصادی وام های جدیدی را دریافت می کنند به خاطر اجرای طرح های سرمایه گزاری و گسترش فعالیت آنان نیست بلکه برای تخلیه ی مطالبات موجود شان است به عبارت دیگر آن ها از طریق ایجاد بدهی جدید برای خود بدهی های گذشته شان را تسویه می کنند این در حالی است که تخلیه ی بدهی بنگاه ها باید از طریق درآمد حاصل از فروش آن ها صورت گیرد و این مهم زمانی میسر خواهد بود که تولید به صورت اساسی در داخل مقرون به صرفه باشد، مقرون به صرفه بودن تولید مستلزم مقرون به صرفه بودن تأمین سرمایه در گردش برای تولید، مقرون به صرفه بودن تشکیل سرمایه برای تولید و فقدان رقابت کشنده از ناحیه واردات بی رویه است که بنگاه های تولیدی در هر سسه زمینه با مشکلات جدی رو به رو هستند.
- فکر می کنید هدف اول دولت که تحریک تقاضا است تاکنون محقق شده است؟
سیاست دولت برای تحریک تقاضا در محدوده صنعت خودرو رو به تحقق است اما در لوازم خانگی شواهد بر این است که این امر محقق نشده اما در حالی که سیاست تحریک تقاضا، سیاست مناسبی برای خروج از رکود می باشد باید چارچوب ان سیاست به گونه ای باشد که از طریق ایجاد بدهی های جدید برای بنگاه ها بدهی قبلی انان تسویه نشود.
- آیا بسته خروج از رکود بر سطح زندگی مردم و قیمت کالا های مصرفی آنان اثرگذار خواهد بود؟
برای عموم کالا ها نباید انتظار کاهش قیمت را داشت، تنها بخش کوچکی از کالا ها که به سبب اختلال در جریان واردات به واسطه تحریم ها یا دلایل دیگری دچار افزایش نامتناسب قیمت ها شده بودند. این دست از کالا ها بخش کوچکی را تشکیل می دهند و عمده کالای مصرفی به شرایط سابق خود باقی خواهند ماند.
- به نظر شما پس از اجرای کامل بسته خروج از رکود توسط دولت چه نتایجی برای اقتصاد خواهد داشت؟
بسته رکود با توجه به مدتی که از اجرای آن می گذرد در مسئله غیر تورمی بودن به نسبه موفق و در مقوله خروج از رکود به نسبه ناموفق بوده است.
- با توجه به اینکه دولت مدعی است که خواهان کاهش تورم همزمان با اجرای سیاست های پولی انبساطی در بسته خروج از رکود است، تا چه اندازه امکان تحقق این امر وجود دارد؟
سیاست انبساط پولی اصولا با مهار تورم اجرا نمی شود پس دولت هم چنین هدفی با اجرای این سیاست ها را دنبال نمی کند، بلکه برای خروج از رکود است که باید در این قسمت مورد ارزیابی قرار گیرد.
- از نطر شما چه سیاست هایی به خروج از رکود کمک خواهد کرد؟
محدود کردن واردات غیرقانونی، ارتقای درآمد های بودجه ای دولت، محدود کردن خلق پول و نرخ های بالای بانکی راه هایی برای خروج از رکود می باشند.
- علت کاهش سود بانکی از 20 به 18 و سود بازار بین بانکی از 26 به 24 چیست؟
متناسب با کاهش نرخ تورم کاهش یافته اند و برای گردش بهتر اقتصادی این اتفاق رخ داده است به عبارت دیگر هم برای خریداران امکان خرید اقساطی به کمک تسهیلات بانکی میسر باشد و هم برای فروشندگان امکان تأمین سرمایه برای خرید تجهیزات و تولید با شرایط بهتری را فراهم می کند.
منبع:ایمنا